ΤΙΜΑΙΟΣ*
Κριτίας: Άκουσε λοιπόν Σωκράτη μια πολύ παράξενη παράδοση που είναι όμως εντελώς αληθινή, όπως την διηγήθηκε ποιητικά, κάποτε, ο πιο σοφός απ’ τους επτά σοφούς, ο Σόλων[1]… Αν ο Σόλων καταπιανόταν με την ποίηση με σύστημα και υπομονή, όπως οι ποιητές και αν είχε ολοκληρώσει την καταγραφή, σε κείμενο ποιητικό, των πληροφοριών που έφερε εδώ από την Αίγυπτο και αν δεν βρισκόταν στην ανάγκη να παραμελήσει αυτήν την καταγραφή, λόγω των επαναστάσεων και των άλλων δεινών, τότε, κατά την γνώμη μου, ούτε ο Ησίοδος, ούτε ο Όμηρος, ούτε κανένας άλλος ποιητής θα θεωρείτο σήμερα καλλίτερος από αυτόν.
Σωκράτης: Και ποιο είναι αυτό το ποίημα Κριτία;
Κριτίας: Αφορά σε ένα από τα μεγαλύτερα ποτέ κατορθώματα της πόλης των Αθηνών, το οποίο θα έπρεπε να είναι ξακουστό, αλλά, λόγω του χρόνου που μεσολάβησε και του χαμού των πρωτεργατών του, λησμονήθηκε και η ανάμνησή του δεν έφτασε ως τις μέρες μας…
Στην Αίγυπτο, στο Δέλτα του ποταμού, εκεί που στην κορυφή του διαχωρίζεται το ρεύμα του Νείλου, υπάρχει μια περιοχή που ονομάζεται Σαϊτική. Η μεγαλύτερη πόλη της περιοχής είναι η Σαΐδα… Όταν, λοιπόν, επισκέφθηκε ο Σόλωνας την Αίγυπτο, καθώς ο ίδιος είπε, οι κάτοικοι τον υποδέχτηκαν με εξαιρετικές τιμές. Όταν ζήτησε πληροφορίες για την αρχαία ιστορία της χώρας από τους ιερείς, που γνώριζαν καλά τα σχετικά, ανακάλυψε πως ούτε ο ίδιος, ούτε κανένας άλλος Έλληνας γνώριζε τίποτα για το απώτατο παρελθόν. Και επιχείρησε να παρασύρει τους ιερείς σε μια συζήτηση περί των αρχαίων χρόνων αναφερόμενος στον Δευκαλίωνα και την Πύρρα, τον κατακλυσμό, την σωτηρία τους, τους απογόνους τους. Τέλος προσπάθησε να προσδιορίσει τον χρόνο που είχε περάσει από την εποχή εκείνη και να χρονολογήσει τα δεδομένα. Τότε, κάποιος από τους ιερείς, πολύ ηλικιωμένος, τον διέκοψε και είπε: «Στο πνεύμα είστε (οι Αθηναίοι) όλοι παιδιά, γιατί δεν έχετε καμιά γνώση για την αρχαία παράδοση, ούτε επιστημοσύνη… Όσα γεγονότα έχουν συμβεί στην χώρα σας ή στην δική μας ή και αλλού… είναι όλα, από πολύ καιρό, καταγεγραμμένα εδώ και έχουν διασωθεί στους ναούς μας… όσο για τις δικές σας γενεαλογίες στις οποίες αναφέρθηκες προηγουμένως, Σόλωνα, δεν διαφέρουν σε τίποτα από τα παιδικά παραμύθια. Κατά πρώτο λόγο, εσείς θυμόσαστε έναν μόνο κατακλυσμό, ενώ έχουν προηγηθεί και άλλοι… Σεις όμως τους λησμονήσατε, διότι, αν και απόγονοι των διασωθέντων, στερηθήκατε του προνομίου της γραφής επί πολλές γενιές… Η θεά [Αθηνά] την δική σας πόλη ανάθρεψε και διαμόρφωσε χίλια χρόνια νωρίτερα, κάνοντας χρήση του σπέρματος της Γης και του Ηφαίστου. Κι αργότερα τη δική μας. Είναι γραμμένο εδώ, στα ιερά μας τα βιβλία, πως η πόλη μας αυτή οργανώθηκε πριν από 8.000 χρόνια. Θα σου διηγηθώ , λοιπόν, συνοπτικά για το λαμπρότερο κατόρθωμα που πραγματοποίησαν οι πρόγονοί των συμπολιτών σου πριν από 9.000 χρόνια…
Πολλά και μεγάλα τα έργα της πόλης σας κι είναι γραμμένα όλα εδώ. Ένα όμως υπερέχει σε μέγεθος και αρετή. Τα βιβλία μας αναφέρουν για το μέγεθος της εχθρικής δύναμης που κατέστρεψε κάποτε η πόλη σας, όταν η δύναμη αυτή εξόρμησε αλαζονικά από έξω, από τον Ατλαντικό Ωκεανό, επιχειρώντας ταυτόχρονη επίθεση σε Ευρώπη και Ασία. Τότε ο Ατλαντικός ήταν πλωτός. Κι υπήρχε ένα νησί, πέρα από την είσοδό του, που εσείς την ονομάζετε «Ηράκλειες Στήλες». Η έκτασή του νησιού μεγαλύτερη απ’ τη Λιβύη και την Ασία μαζί. Και από εκεί μπορούσε να περάσει κανείς και σ’ άλλα νησιά. Και απ’ αυτά σ’ ολόκληρη την απέναντι ήπειρο…
Στο νησί, λοιπόν, αυτό, την Ατλαντίδα, οργανώθηκε ένας μεγάλος και αξιοθαύμαστος συνασπισμός βασιλιάδων, που κυριαρχούσε σε όλο το νησί και σε πολλά απ’ τα γειτονικά, καθώς και σε τμήματα της απέναντι ηπείρου. Εκτός από αυτές όμως τις περιοχές οι βασιλιάδες εκείνοι εξουσίαζαν και χώρες από την εδώ πλευρά της εισόδου του Ωκεανού. Τη Λιβύη, μέχρι την Αίγυπτο και την Ευρώπη, μέχρι την Τυρρηνία. Ολόκληρη, λοιπόν, αυτή η δύναμη, αφού συνασπίστηκε και ενοποιήθηκε προσπάθησε με εισβολή να υποδουλώσει και τον δικό μας τόπο και τον δικό σας και όλες τις χώρες που βρίσκονται στην από ‘δω πλευρά της εισόδου του Ωκεανού. Την εποχή εκείνη, Σόλωνα, αναδείχτηκε η δύναμη της πόλης σας… Διότι, αφού έφτασε στο χείλος της καταστροφής, κατανίκησε τελικά τους εισβολείς, έστησε νικηφόρα τρόπαια κι απελευθέρωσε όλους τους άλλους λαούς που κατοικούμε από την εδώ πλευρά των Στηλών του Ηρακλή.
Αφού πέρασε αρκετός καιρός από τα γεγονότα αυτά, σημειώθηκαν φοβεροί σεισμοί και κατακλυσμοί και μέσα σε ένα τρομαχτικό μερόνυχτο, όλοι οι πολεμιστές σας, σαν ένας άνθρωπος, θάφτηκαν στη γη και μαζί μ’ αυτούς εξαφανίστηκε και το νησί της Ατλαντίδας, βουλιάζοντας στην θάλασσα. Γι’ αυτό και το σημείο εκείνο της θάλασσας παραμένει αδιάβατο κι ανεξερεύνητο. Διότι εμποδίζει ο πολύ ρηχός πηλός, που δημιούργησε το νησί, όταν καταποντίστηκε».
Κριτίας: Άκουσε λοιπόν Σωκράτη μια πολύ παράξενη παράδοση που είναι όμως εντελώς αληθινή, όπως την διηγήθηκε ποιητικά, κάποτε, ο πιο σοφός απ’ τους επτά σοφούς, ο Σόλων[1]… Αν ο Σόλων καταπιανόταν με την ποίηση με σύστημα και υπομονή, όπως οι ποιητές και αν είχε ολοκληρώσει την καταγραφή, σε κείμενο ποιητικό, των πληροφοριών που έφερε εδώ από την Αίγυπτο και αν δεν βρισκόταν στην ανάγκη να παραμελήσει αυτήν την καταγραφή, λόγω των επαναστάσεων και των άλλων δεινών, τότε, κατά την γνώμη μου, ούτε ο Ησίοδος, ούτε ο Όμηρος, ούτε κανένας άλλος ποιητής θα θεωρείτο σήμερα καλλίτερος από αυτόν.
Σωκράτης: Και ποιο είναι αυτό το ποίημα Κριτία;
Κριτίας: Αφορά σε ένα από τα μεγαλύτερα ποτέ κατορθώματα της πόλης των Αθηνών, το οποίο θα έπρεπε να είναι ξακουστό, αλλά, λόγω του χρόνου που μεσολάβησε και του χαμού των πρωτεργατών του, λησμονήθηκε και η ανάμνησή του δεν έφτασε ως τις μέρες μας…
Στην Αίγυπτο, στο Δέλτα του ποταμού, εκεί που στην κορυφή του διαχωρίζεται το ρεύμα του Νείλου, υπάρχει μια περιοχή που ονομάζεται Σαϊτική. Η μεγαλύτερη πόλη της περιοχής είναι η Σαΐδα… Όταν, λοιπόν, επισκέφθηκε ο Σόλωνας την Αίγυπτο, καθώς ο ίδιος είπε, οι κάτοικοι τον υποδέχτηκαν με εξαιρετικές τιμές. Όταν ζήτησε πληροφορίες για την αρχαία ιστορία της χώρας από τους ιερείς, που γνώριζαν καλά τα σχετικά, ανακάλυψε πως ούτε ο ίδιος, ούτε κανένας άλλος Έλληνας γνώριζε τίποτα για το απώτατο παρελθόν. Και επιχείρησε να παρασύρει τους ιερείς σε μια συζήτηση περί των αρχαίων χρόνων αναφερόμενος στον Δευκαλίωνα και την Πύρρα, τον κατακλυσμό, την σωτηρία τους, τους απογόνους τους. Τέλος προσπάθησε να προσδιορίσει τον χρόνο που είχε περάσει από την εποχή εκείνη και να χρονολογήσει τα δεδομένα. Τότε, κάποιος από τους ιερείς, πολύ ηλικιωμένος, τον διέκοψε και είπε: «Στο πνεύμα είστε (οι Αθηναίοι) όλοι παιδιά, γιατί δεν έχετε καμιά γνώση για την αρχαία παράδοση, ούτε επιστημοσύνη… Όσα γεγονότα έχουν συμβεί στην χώρα σας ή στην δική μας ή και αλλού… είναι όλα, από πολύ καιρό, καταγεγραμμένα εδώ και έχουν διασωθεί στους ναούς μας… όσο για τις δικές σας γενεαλογίες στις οποίες αναφέρθηκες προηγουμένως, Σόλωνα, δεν διαφέρουν σε τίποτα από τα παιδικά παραμύθια. Κατά πρώτο λόγο, εσείς θυμόσαστε έναν μόνο κατακλυσμό, ενώ έχουν προηγηθεί και άλλοι… Σεις όμως τους λησμονήσατε, διότι, αν και απόγονοι των διασωθέντων, στερηθήκατε του προνομίου της γραφής επί πολλές γενιές… Η θεά [Αθηνά] την δική σας πόλη ανάθρεψε και διαμόρφωσε χίλια χρόνια νωρίτερα, κάνοντας χρήση του σπέρματος της Γης και του Ηφαίστου. Κι αργότερα τη δική μας. Είναι γραμμένο εδώ, στα ιερά μας τα βιβλία, πως η πόλη μας αυτή οργανώθηκε πριν από 8.000 χρόνια. Θα σου διηγηθώ , λοιπόν, συνοπτικά για το λαμπρότερο κατόρθωμα που πραγματοποίησαν οι πρόγονοί των συμπολιτών σου πριν από 9.000 χρόνια…
Πολλά και μεγάλα τα έργα της πόλης σας κι είναι γραμμένα όλα εδώ. Ένα όμως υπερέχει σε μέγεθος και αρετή. Τα βιβλία μας αναφέρουν για το μέγεθος της εχθρικής δύναμης που κατέστρεψε κάποτε η πόλη σας, όταν η δύναμη αυτή εξόρμησε αλαζονικά από έξω, από τον Ατλαντικό Ωκεανό, επιχειρώντας ταυτόχρονη επίθεση σε Ευρώπη και Ασία. Τότε ο Ατλαντικός ήταν πλωτός. Κι υπήρχε ένα νησί, πέρα από την είσοδό του, που εσείς την ονομάζετε «Ηράκλειες Στήλες». Η έκτασή του νησιού μεγαλύτερη απ’ τη Λιβύη και την Ασία μαζί. Και από εκεί μπορούσε να περάσει κανείς και σ’ άλλα νησιά. Και απ’ αυτά σ’ ολόκληρη την απέναντι ήπειρο…
Στο νησί, λοιπόν, αυτό, την Ατλαντίδα, οργανώθηκε ένας μεγάλος και αξιοθαύμαστος συνασπισμός βασιλιάδων, που κυριαρχούσε σε όλο το νησί και σε πολλά απ’ τα γειτονικά, καθώς και σε τμήματα της απέναντι ηπείρου. Εκτός από αυτές όμως τις περιοχές οι βασιλιάδες εκείνοι εξουσίαζαν και χώρες από την εδώ πλευρά της εισόδου του Ωκεανού. Τη Λιβύη, μέχρι την Αίγυπτο και την Ευρώπη, μέχρι την Τυρρηνία. Ολόκληρη, λοιπόν, αυτή η δύναμη, αφού συνασπίστηκε και ενοποιήθηκε προσπάθησε με εισβολή να υποδουλώσει και τον δικό μας τόπο και τον δικό σας και όλες τις χώρες που βρίσκονται στην από ‘δω πλευρά της εισόδου του Ωκεανού. Την εποχή εκείνη, Σόλωνα, αναδείχτηκε η δύναμη της πόλης σας… Διότι, αφού έφτασε στο χείλος της καταστροφής, κατανίκησε τελικά τους εισβολείς, έστησε νικηφόρα τρόπαια κι απελευθέρωσε όλους τους άλλους λαούς που κατοικούμε από την εδώ πλευρά των Στηλών του Ηρακλή.
Αφού πέρασε αρκετός καιρός από τα γεγονότα αυτά, σημειώθηκαν φοβεροί σεισμοί και κατακλυσμοί και μέσα σε ένα τρομαχτικό μερόνυχτο, όλοι οι πολεμιστές σας, σαν ένας άνθρωπος, θάφτηκαν στη γη και μαζί μ’ αυτούς εξαφανίστηκε και το νησί της Ατλαντίδας, βουλιάζοντας στην θάλασσα. Γι’ αυτό και το σημείο εκείνο της θάλασσας παραμένει αδιάβατο κι ανεξερεύνητο. Διότι εμποδίζει ο πολύ ρηχός πηλός, που δημιούργησε το νησί, όταν καταποντίστηκε».
_________________
* Γ.Δ. Δέπου, "Η Ατλαντίδα_φιλολογικό δοκίμιο", εκδόσεις ΓΙΟΥΣΟΥΡΙ, Θεσσαλονίκη 1988
