Πέμπτη 11 Μαρτίου 2021

Χριστιανικός Λόγος

Εις μνήμη πατρός Σάββα Δαμασκηνού (1930-2021) 

Διαδοχή τολμήματος αυτοθυσίας η κοινωνία με τον Ναζωραίο

Αρχιμανδρίτου, πατρός Σάββα Δαμασκηνού

«Και ως ου λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσω μου, ουκ έστι μου άξιος»
(Ματθ. 10-38, Λουκά 14-27)

Ο Αριστοτέλης, ο μέγας Σταγειρίτης στοχαστής, αγαπητοί μου φίλοι, θα δει στην μεσότητα την ουσιαστική προϋπόθεση της πραγματικής επιστήμης. «Πας επιστήμων», τονίζει, «την υπερβολήν και την έλλειψιν φεύγει, το δε μέσον ζητεί και τούθ’ αίρεται», η επιστήμη αποφεύγει την όποια υπερβολή: «της μεν υπερβολής και της ελλείψεως φθιρούσης, το δε της μεσότητος σωζούσης» (Αριστ. Νικομάχεια, Ι 2, 6, 5-12. 1006b). Σε μία εκ διαμέτρου αντίθετη διάσταση διατυπώνεται η θέληση του θεού στον ελωχειμιστικό διάλογο. Ο Γιαχβέ, ο θεός του Ισραήλ, είναι θεός ζηλωτής (Ελ Κανά). Δεν δέχεται καμιά άλλη λατρεία, κανέναν άλλο θεό για τον λαό του Ισραήλ. Είναι θεός ασυμβίβαστος. Δεν ικανοποιείται με το «μέσον», την «μεσότητα», ανεχόμενος άλλους θεούς στη λατρεία του. «Εγώ ο Γιαχβέ, ο θεός σου, είμαι θεός ζηλωτής (Ελ Κανά) [Έξοδος 20, 5b, πάπυρος νας Ελ Κανώ]. Στο κήρυγμα του Δευτερονομιστή τονίζεται κατά τον πλεόν εναργή τρόπο η μοναδικότητα του Θεού και η αξίωσίς του εις αυτόν μόνο να δώσει ο ισραήλ την αγάπη του: «Άκουε Ισραήλ: ο Γιαχβέ, ο θεός σου, είναι ένας Γιαχβέ και θα αγαπήσεις τον Γιαχβέ, τον θεό σου, με όλη την καρδιά σου και όλη την ψυχή σου και μ’ όλη την δύναμή σου» (Δευτερονόμιο 6, 4-5). Ο Ισαάκ συνιστά για τους Ζηλωτάς κατά την εποχή του Ιουδαϊσμού παράδειγμα προς μίμηση. Όπως αυτός έφερε τα ξύλα για την πυρά της θυσίας του, ως «ο βαστάζων τον σταυρόν αυτού εν τοις ώμοις αυτού» (Ιδ. Hermann Strach – Paul Billerbeck, kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Neidrasch, Bd I p. 587, Munchen 1926, πρβλ Adolf Schlatter, Der Evangelist Mattheus, p. 350, Stuttgard, 1928). Όπως αυτός έφερε επί τον ώμον τα ξύλα της θυσίας του, έτσι και οι Ζηλωταί έφεραν επί τον ώμον τους σταυρούς των, καταδικασμένοι στον μαρτυρικό θάνατο από την ρωμαϊκή εξουσία.

Η διάσταση του χριστιανικού κηρύγματος δεν έχει τίποτε το κοινόν εκτός της θανής με τον ζηλωτισμό του Ιουδαϊσμού. Αυτή στην οποίαν εντάσσονται πρώτοι οι μαθηταί του Ιησού δεν συνιστά εξουσία και τρόπον υπερασπίσεως της πατρίδας των. Συνιστά πορείαν ενός εκάστου στα ίχνη του Ιησού φέρων τον προσωπικόν του σταυρόν ως συνέπεια της μαρτυρίας της πίστεώς του. Εδώ η Αριστοτέλειος μεσότης υποχωρεί και παραχωρεί τη θέση της «στο τόλμημα της αποφάσεως υπέρ της πορείας στα ίχνη του Ιησού στον Γολγοθά» (Ιδ. Rudolf Bultmann, Theologie des Neuen Testaments, p. 47, Tubingen 1968). Το κήρυγμα του χριστιανισμού έχει ως θεμέλιον «τον λόγον τον του σταυρού». Εδώ «το μωρόν του Θεού, σοφώτερον των ανθρώπων εστι και το ασθενές του Θεού ισχυρότερον των ανθρώπων εστι» (Α΄ προς Κορινθίους 1, 25).

Αγαπητοί μου φίλοι, δεν είναι εύκολο να είναι κανείς χριστιανός. Χριστιανός δεν σημαίνει μόνον πίστη στην θεότητα του Χριστού, αλλά ταυτόχρημα και κοινωνία των παθημάτων του (Φιλιππισίου 3, 10), κατά τον Πάυλο. Άξιος του Ναζωραίου είναι «ως λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσον του, κηρύσσον έργον και λόγον». Το γεγονός της υποθέσεως του Γολγοθά είναι η υπόθεσις του καθόλου ανθρώπου, αφού ο Ιησούς εξέχεε το αίμα αυτού υπέρ των ανθρώπων.

Χριστιανικός Λόγος

Εις μνήμη πατρός Σάββα Δαμασκηνού (1930-2021)

Από την τυραννία των «ταμπού» ελευθερώνει τον άνθρωπο ο Θεάνθρωπος

«Το Σάββατον δια τον άνθρωπον εγένετο και ουχ ο άνθρωπος διά το Σάββατον[1]»
του Αρχιμανδρίτη πατρός Σάββα Δαμασκηνού


Μια δυστυχισμένη γυναίκα θα συναντήση ο Ιησούς ένα Σάββατο, αγαπητοί μου φίλοι. Δεκαοκτώ ολόκληρα χρόνια γέρνει το σώμα της. Δεν μπορεί ν’ ατενίσει τον ουρανό και να προσβλέψη στο μεγαλείο των έργων του Θεού, να δη τα έργα των δακτύλων του, την Σελήνη και τους αστέρας, που στερέωσαν τα χέρια του[2]. Ο ευεργετικός λόγος του Ναζωραίου θα την απαλλάξη από την νόσο των οστών, την σκολίωσιν, θα σταθή ευθυτενής για να προσβλέψη στο ύψος του ουρανού τα μεγαλεία του Θεού.

Όμως είναι Σάββατο, ο Νόμος απαγορεύει ρητώς κάθε εργασία. Η ιερότητα του Σαββάτου ισοδυναμεί με την περιτομή, που ίσχυε ως το κατ’ εξοχήν γνώρισμα του Ιουδαίου, που τον ξεχώριζε από τους αμαρτωλούς Εθνικούς[3]. Στον Ελωχειμιστικό Δεκάλογο η εντολή της αργίας του Σαββάτου έχει κοσμολογική διάσταση «Επειδή σε εξ ημέρες δημιούργησε ο Θεός τον ουρανό και τη γη και τη θάλασσα και όλα όσα υπάρχουν στον κόσμο και την ημέρα την εβδόμη ανεπαύθη[4]». Τα δευτερονόμιο θα δώσει κοινωνική διάσταση στην εντολή της αργίας του Σαββάτου πλησιάζοντας τον άνθρωπο «δεν θα κάμης κανένα έργο … για να αναπαυθή ο δούλος Σου και η δούλη Σου και ο ξένος που βρίσκεται στις πύλες Σου, όπως και Συ[5]». Όμως αυτή η προοδευτική αιτιολογία της αργίας του Σαββάτου, θα καταστή στον Ιουδαϊσμό της εποχής του Ιησού «ταμπού» και αβάστακτη τυραννία για τον άνθρωπο. Και απ’ αυτήν την τυπολατρική τυραννία θα απαλλάξη τον άνθρωπο ο Θεάνθρωπος, αγγίζοντας τον πόνο της ταλαίπωρης γυναίκας και καταργώντας την άτεγκτη ρήτρα του αποδεικτικού πινακίου «καθένας που ποιεί έργον κατά την ημέρα του Σαββάτου οπωσδήποτε εκτελείται[6]».

Σ’ αυτήν την βαρβαρότητα του Ιουδαϊκού Νομισμού θ’ αντιτάξη ο Ιησούς το μεγαλείον της ευεργετούσης χάριτος. «Γύναι, απολέλυσαι της ασθενείας σου», ενώ τα άχραντα χέρια του θ’ αγγίξουν το βασανισμένο της σώμα.

Το «ταμπού» του Σαββάτου, αγαπητοί μου φίλοι, που εύρισκε τη σκληρότερη έκφρασή του στον Ιουδαϊσμό της εποχής του Ιησού, πρυτανεύει και στο σημερινό κόσμο και βρίσκει τρόπους να τυραννήση τον ταλαίπωρο άνθρωπο της εποχής μας. Όχι βέβαια με τον Νόμο της αργίας του Σαββάτου, αλλά με την απαξίωση του ανθρώπου. Οι βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου, που έσπειραν τον θάνατο στην Γιουγκοσλαβία και το Ιράκ συστήνουν σήμερα μια άλλη μορφή Νομισμού, που σφαγιάζει την ελευθερία του ανθρώπου στον βωμό της πανίσχυρης μαινόμενης Υπερδύναμης και η ίδια φαρισαϊκή υποκρισία επαναλαμβάνεται και σήμερα, όταν μετά τις πρώτες βόμβες στο Ιράκ, ο Πρόεδρος της αφηνιασμένης υπερδύναμης είπε το ανήκουστο και ηλίθιο χαριτολόγημα: «πάω τώρα να κάνω την προσευχή μου και να κοιμηθώ». Απεχθής βλασφημία.

Ο Θεός είναι ζωοδότης. Ζωήν ήλθε να παράσχειν και ου θάνατον όπως οι βόμβες της Υπερδυνάμεως. Θεραπεύει, δεν θανατώνει.

Αγαπητοί φίλοι,
Χαρίστε με την παρουσία σας στον ανθρώπινο πόνο το χαμόγελο της ελπίδας. Θυμηθείτε την φράση του Ιερού Χρυσοστόμου. Άνθρωπος εστίν το περιπούδαστον του Θεού ζώον, καν δούλος η ουκ έστι μοι ευκαταφρόνητος καν εις η άνθρωπος εστι, δι ον ουρανός εταννύσθη και ήλιος φαίνει και αστέρες λάμπουσι και πηγάς βρύουσιν και προφήτας επέμφθησαν και Νόμους εδόθηκας τι δη πάντα λέγειν ; Δι ον ο μονογενής Υιός του Θεού άνθρωπος εγένετο. Ο Δεσπότης μου εσφάλη και το αίμα αυτού εξέχεεν υπέρ του ανθρώπου καγώ καταφρονήσαι έχω ; Και ποίαν έξω συγγνώμη ;

Από την τυραννία των «ταμπού» ελευθερώνει τον άνθρωπο ο Θεάνθρωπος. Γινόμεθα συνεργοί του.
_______________________

[1] κατά Μάρκον, 2, 27
[2] Ψ. 8,4
[3] Gl. 2,15 πρβλ Hugo Grossmann, “Die Religion des Judentum”, σ. 103 Tubingen 1966
[4] Έξοδος 20, 1-12
[5] Dt. 5, 12-15
[6] Έξοδος 31,15β