Άνθρωπος

Εργαλεία

Στα αποσπάσματα που ακολουθούν παρακολουθούμε το σταδιακό πέρασμα από την θηρευτική στην γεωργική κοινωνία διαμέσου των ανθρώπινων εφευρέσεων. Ο κοινωνικός αυτός μετασχηματισμός υπήρξε αργός, προϊόν της διαρκούς πάλης του ανθρώπου με την ίδια την φύση που πάντοτε στόχευε στην επιβίωση του ανθρώπινου γένους. Στο βιβλίο «Εφευρέσεις και Ανακαλύψεις[1]» του Ρότζερ Μπρίτζμαν, από τις εκδόσεις «Πλατύπους», απ’ όπου και τα εν λόγω αποσπάσματα, εξιστορείται η εξελικτική αυτή πορεία του ανθρώπου, μέσα από τα επιτεύγματα της ανθρώπινης διάνοιας.
Ι.Λ.

Αγκίστρι
Ένα κομμάτι πέτρας μυτερό και στα δύο άκρα, δεμένο σε ένα σχοινί, όπου περνούσαν το δόλωμα, αποτελούσε την αρχαιότερη μέθοδο ψαρέματος. Αυτός ο «λάρυγγας», όπως ονομάζεται, απλώς σφήνωνε στον λαιμό του ψαριού. Τα πρώτα κανονικά αγκιστριά αναπτύχθηκαν από τους πρώτους «σύγχρονους» ανθρώπους, τους Κρομανιόν. Αυτοί έπιαναν ψάρια χρησιμοποιώντας ένα οδοντωτό κοκάλινο αγκίστρι, ένα από τα πολλά εξειδικευμένα εργαλεία που είχαν δημιουργήσει με την πολλαπλών χρήσεων γλυφίδα που είχαν τελειοποιήσει.

Τόξο και βέλος
Τόξα και βέλη απεικονίζονταν σε τοιχογραφίες σπηλαίων από το 30.000 π.Χ., όμως δεν έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα κανένα δείγμα τους. Σταδιακά και έως το 18.000 π.Χ. τα βέλη είχαν εξοπλιστεί με ακμές πυριτόλιθου, γεγονός που τα έκανε θανατηφόρα για τα ζώα. Αργότερα, το τόξο χρησιμοποιήθηκε ως κύριο πολεμικό μέσον και έτσι έγινε θανατηφόρο και έτσι ο ίδιος ο άνθρωπος εκτός από θύτης μετατράπηκε σε θήραμα.

Δρεπάνι
Όταν οι άνθρωποι άρχισαν να καλλιεργούν την γη άρχισαν να κατασκευάζουν και εργαλεία που διευκόλυναν το έργο τους αυτό. Ο θερισμός της σοδειάς ήταν το πρώτο τους μέλημα. Το πρώτο σχετικό εργαλείο που εφηύραν ήταν μια κοντή, ίσια λεπίδα, γνωστή ως «δρεπάνι». Από το 7.000 π.Χ. και μετά το δρεπάνι από πυριτόλιθο ήταν μια από τις εφευρέσεις εκείνες που βοήθησαν στην ανάπτυξη της γεωργίας. Η χρησιμοποίηση της κυρτής λεπίδας που μπορούσε να κόβει αρκετούς βλαστούς με μία κίνηση υπήρξε το επόμενο στάδιο της εξέλιξης του εν λόγω γεωργικού εργαλείου.

Πέλεκυς
Ήδη από το 6.000 π.Χ. αρχίζουν να εμφανίζονται λίθινοι πέλεκεις με ευθύ άκρο και βαριά βάση. Ο αρχαιότερος από αυτούς βρέθηκε στην Σουηδία. Ένα ακόμα βασικό καλλιεργητικό εργαλείο, το σκεπάρνι, εξελίχθηκε την ίδια περίοδο. Έμοιαζε με τον πέλεκυ, όμως η λεπίδα του ήταν τοποθετημένη κάθετα και όχι παράλληλα στην λαβή, όπως στην περίπτωση του πέλεκυ. Το σκεπάρνι χρησιμοποιούταν για την επεξεργασία μεγάλων κομματιών ξύλου.

Αλέτρι
Οι πρώτοι γεωργοί χρησιμοποιούσαν ξύλα για να προετοιμάσουν το έδαφος πριν την σπορά. Το αλέτρι που εφευρέθηκε αργότερα διευκόλυνε, κατά πολύ, το έργο τους, αν και τα πρώτα αλέτρια απλώς θρυμμάτιζαν του χώμα. Αρχικά οι ίδιοι οι άνθρωποι έσπρωχναν και τραβούσαν το αλέτρι κάνοντας απλώς χρήση της μυϊκής τους δύναμης. Έως το 4.000 π.Χ. είχε αρχίσει να γενικεύεται η χρήση των βοοειδών στην γεωργία, γεγονός που βελτίωνε περισσότερο την αποτελεσματικότητα των ανθρώπινων γεωργικών εργαλείων.
________________

[1] Ρότζερ Μπρίτζμαν, «Εφευρέσεις και Ανακαλύψεις», σε συνεργασία με το Βρετανικό Μουσείο Επιστημών, Πλατύπους εκδοτική, 2005.