Το ΖεϊμπέκικοΤα τελευταία χρόνια ο Ζεϊμπέκικος χορός μετεξελίχθηκε σε οιονεί εργαλείο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η αρχή έγινε στα τέλη της δεκαετίας του ’90 όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου, ως Υπουργός εξωτερικών επέλεξε τον συγκεκριμένο «ηρωικό» χορό για να θεμελιώσει τις βάσεις της πολιτικής της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, παρουσία του Τούρκου ομολόγου του Ισμαήλ Τζεμ. Πρόσφατα δε επανήλθε στο θέμα [Σεπτέμβριος 2007], ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και δεν δίστασε, υπερασπιζόμενος τις επιλογές του αυτές, να δηλώσει πως θα χόρευε πολλούς ακόμα ζεϊμπέκικους χορούς εάν επρόκειτο με αυτόν τον τρόπο να ισχυροποιηθεί η πολιτική της φιλίας και της συνεννόησης με την γείτονα χώρα.
Μια και λοιπόν το ζήτημα αυτό ξεπέρασε τα όρια της μουσικοχορευτικής μας παιδείας και εντάχθηκε στην σφαίρα των εθνικών μας συμφερόντων, θα ήταν χρήσιμο να παρουσιάσουμε, σε αδρές γραμμές, κάποια στοιχεία για τον αγαπητό αυτό χορό των Ελλήνων.
Ι.Λ.
Ο Ζεϊμπέκικος ξεκίνησε ως καθαρά ανδρικός χορός, αργός και βαρύς που περιελάμβανε πολύ συχνά επίδειξη οπλομαχητικής.
Με την πάροδο του χρόνου ο ζεϊμπέκικος χορός διαφοροποιήθηκε, διατηρώντας, ωστόσο, τα βασικά του χαρακτηριστικά. Μεταξύ άλλων διατηρήθηκε και ο μοναδικός όσο και χαρακτηριστικός ρυθμός των 9/8[1].
Ο ζεϊμπέκικος δεν έχει βήματα και πρόκειται για καθ’ ολοκληρίαν αυτοσχεδιαστικό χορό.
Οι καθεαυτού μάγκες προτιμούν τον γιουρούκικο[2] (βαρύς ζεϊμπέκικος) που τον χορεύουν σέρτικα σχεδόν ακίνητοι. Αυτό που κάνει να ξεχωρίζουν τα διάφορα είδη ζεϊμπέκικου δεν είναι ο ρυθμός, αλλά το ύφος. Χαρακτηριστικό είναι πως ο ζεϊμπέκικος χορεύεται με τα χέρια σε στάση δεήσεως ή ικεσίας.
Ο Μάρκος Βαμβακάρης, προπολεμικά, σχολίαζε τραγουδιστικά το γεγονός της «άλωσης» του ανδρικού ζεϊμπέκικου χορού απ’ τις γυναίκες ως εξής:
“οι γκόμενες φορέσανε τραγιάσκες”
Αντιθέτως, ο Βασίλης Tσιτσάνης "γούσταρε" να βλέπει γυναίκες να χορεύουν
μπροστά του. «Όποιος είναι ωραίος και χορεύει ωραία και όποιος έχει μαγκιά, ανεξαρτήτως φύλλου, δικαιούται να χορέψει», έλεγε χαρακτηριστικά. Σε επιβεβαίωση αυτού, στις “12 νέες λαϊκές δημιουργίες” του, το 1977-78, συνειδητά συμπεριέλαβε το εξής τραγούδι:“Mοντέρνες και μαγκίτισσες, οι πριγκηποαλήτισσες, οι Aθηναίισσες, τα βράδια τρέχουν να βρουν ρεμπέτικη γωνιά κι όλα τα δίνουν για μια ρεμπέτικη πενιά. Kι αφού καθίσουν και τα πιουν, και στα μεράκια τους να μπουν, θα διατάξουνε ένα φίνο ζεμπεκάκι. Nα το χορέψουνε τρελά, που θα τρομάξει ακόμα κι η μαγκιά!”
__________________________
[1] αναλύονται σε 2/8+2/8+2/8+3/8
[2] Γιουρούκοι ή “Γιουρούκηδες” ή “Γιουρούκια”: Νομαδικός λαός από τη Μικρά Ασία. Οι Γιουρούκηδες κατοικούσαν σε «ουμπάδες», σε αντίσκηνα, δηλαδή, καλυμμένα με προβιές και δέρματα, στις ορεινές δασικές περιοχές και ασχολούντο κυρίως με την υλοτομία ως ξυλοσχίστες, υλοτόμοι, μεταπράτες ξύλινων ειδών οικιακής χρήσης και συλλέκτες και έμποροι δαδιού. Είχαν εξισλαμιστεί, ωστόσο διατηρούσαν ιδιαίτερα ήθη και έθιμα, καθώς και ξεχωριστό γλωσσικό ιδίωμα.
