Το ρολόι του Καντ[1]Ο Καντ έδινε προτεραιότητα στην καθαρή λογική, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα ώστε θεωρούσε ότι για να λύσει κανείς τα προβλήματα της γνώσης δεν χρειάζεται να έχει ιδιαίτερη προσωπική εμπειρία. Συνεπώς, ποτέ δεν ξεμύτιζε έξω από την πόλη του, το Καίνιξμπεργκ και ζούσε μια μοναχική ζωή εξαιρετικά τακτικών συνηθειών, όπως τον καθημερινό του περίπατο μετά το δείπνο. Λέγεται ότι οι πολίτες του Καίνιξμπεργκ ρύθμιζαν τα ρολόγια τους σύμφωνα με τη θέση του καθηγητή Καντ κατά τον ημερήσιο περίπατό του πάνω κάτω στον ίδιο δρόμο (ο οποίος αργότερα έγινε γνωστός ως Philosophengang ή «ο Περίπατος του Φιλοσόφου»).
Λιγότερο γνωστό (πιθανώς επειδή μπορεί να μην είναι αλήθεια) είναι ότι ο νεωκόρος του Καθεδρικού Ναού του Κόνισμπεργκ επίσης επιβεβαίωνε την ώρα στο ρολόι του πύργου της εκκλησίας παράτηρώντας πότε ο Καντ έκανε τον ημερήσιο περίπατό του σύμφωνα με το ρολόι της εκκλησίας.
Αυτή κι αν είναι σύγχυση ανάμεσα σε αναλυτική και συνθετική ! Τόσο ο Καντ όσο και ο νεωκόρος πιστεύουν ότι λαμβάνουν νέες πληροφορίες παρατηρώντας τη συμπεριφορά του άλλου. Ο Καντ πιστεύει ότι παρατηρώντας το ρολόι του πύργου μαθαίνει την επίσημη ώρα της Γερμανίας, η οποία, με τη σειρά της, καθορίστηκε με την παρατήρηση της περιστροφής της γης. Ο νεωκόρος πιστεύει ότι παρατηρώντας τον ημερήσιο περίπατο του Καντ μαθαίνει την πρότυπη ώρα Γερμανίας εξαιτίας της πίστης του νεωκόρου στην έμφυτη ακρίβεια του Καντ. Μάλιστα, ο καθένας τους απλά έφτανε σε ένα αναλυτικό συμπέρασμα, εξ ορισμού αληθινό. Το συμπέρασμα του Καντ: «Κάνω τον περίπατό μου στις 3:30΄», στην πραγματικότητα συνοψίζεται σε μια αναλυτική δήλωση: «Κάνω τον περίπατό μου όταν κάνω τον περίπατο μου» - επειδή ο τρόπος με τον οποίο ο Καντ καθορίζει ότι είναι 3:30΄ είναι με ένα ρολόι που έχει ρυθμιστεί με βάση τον περίπατό του. Το συμπέρασμα του νεωκόρου: «Το ρολόι μου είναι σωστό», συνοψίζεται στη φράση «Το ρολόι μου λέει αυτό που λέει το ρολόι μου» - επειδή το κριτήριό του, για την ακρίβεια του ρολογιού του είναι ο περίπατος του Καντ, ο οποίος με τη σειρά του έχει βασιστεί σ’ αυτό που λέει το ρολόι του.
[1] Τόμας Κάθκαρτ και Ντάνιελ Κλάιν, «ο Πλάτων και ο Πλατύπους μπαίνουν σε ένα μπάρ», κεφ. iii, σελ. 84-85, Πλατύπους εκδοτική, 2008.
