Ανθρωπισμός και ιατρική
(από τους κλασικούς χρόνους στην ύστερη αρχαιότητα)
Στο διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ 6ου π.Χ. αι. και ελληνιστικής περιόδου, οι σχέσεις φιλοσοφίας και ιατρικής διαμορφώνονται εντελώς διαφορετικά. Ήδη από τον 4ο π.Χ. αι. η σχέση αυτή μεταβάλλεται. Ενώ μέχρι τότε οι ιατροί προσέφευγαν στην φιλοσοφία και ζητούσαν την υποστήριξη της γνωσιολογίας, της λογικής και της φυσικής φιλοσοφίας, στην ελληνιστική περίοδο η φιλοσοφία αλλάζει χαρακτήρα και γίνεται πρωτίστως «ανθρωπολογική». Κατά την περίοδο αυτή προέχει η έρευνα και η ενασχόληση με τον άνθρωπο και τα ανθρώπινα πράγματα, γι αυτό και αναπτύσσεται κατ’ εξοχήν η ηθική φιλοσοφία. Η αλληλεπίδραση φιλοσοφίας και ιατρικής συνεχίζεται, το είδος της σχέσης όμως που διαμορφώνεται μεταξύ τους λαμβάνει μια εντελώς διαφορετική μορφή.
Δείγματα του ιδιαίτερου τρόπου με τον οποίο η φιλοσοφία επηρεάζει κατά την ελληνιστική και ακολούθως κατά την ρωμαϊκή περίοδο την ιατρική αποτελούν οι πραγματείες του Corpus Hippocraticum, [α] Όρκος, [β] περί Ιητρού, [γ] Νόμος, [δ] περί ευσχημοσύνης, [ε] Παραγγελίαι και [ς] περί αρχαίης ιητρικής, η σύντομη πραγματεία του ιατροφιλοσόφου Γαληνού, ότι ο άριστος ιητρός και φιλόσοφος, καθώς επίσης και τα έργα άλλων στοχαστών, όπως ο Λατίνος Κέλσος, ο Σέξτος ο Εμπειρικός[1] κ.ά. Εάν μελετήσουμε τις πραγματείες αυτές με προσοχή, θα παρατηρήσουμε ότι οι συγγραφείς τους δεν ασχολούνται με την διατύπωση μιας θεωρίας φυσιολογίας των λειτουργιών του ανθρωπίνου οργανισμού ούτε με την μελέτη μιας συγκεκριμένης ασθένειας. Εκείνο που τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα είναι ο χαρακτήρας και ο ρόλος του ιατρού, με άλλα λόγια, η συμβολή του ιατρού στην διάγνωση και την θεραπεία μιας νόσου. Σύμφωνα με τους συγγραφείς των εν λόγω πραγματειών, ο ιατρός την εποχή εκείνη δεν είναι ένας απλώς «τεχνοκράτης», όπως θα λέγαμε σήμερα, ο οποίος μηχανικά εφαρμόζει πρακτικές για την θεραπεία ασθενειών. Ο ιατρός είναι ο άνθρωπος εκείνος, ο οποίος είναι αγαθός και συνάμα σοφός και διαπνέεται από ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σεβασμό για τον ασθενή.
(από τους κλασικούς χρόνους στην ύστερη αρχαιότητα)
Στο διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ 6ου π.Χ. αι. και ελληνιστικής περιόδου, οι σχέσεις φιλοσοφίας και ιατρικής διαμορφώνονται εντελώς διαφορετικά. Ήδη από τον 4ο π.Χ. αι. η σχέση αυτή μεταβάλλεται. Ενώ μέχρι τότε οι ιατροί προσέφευγαν στην φιλοσοφία και ζητούσαν την υποστήριξη της γνωσιολογίας, της λογικής και της φυσικής φιλοσοφίας, στην ελληνιστική περίοδο η φιλοσοφία αλλάζει χαρακτήρα και γίνεται πρωτίστως «ανθρωπολογική». Κατά την περίοδο αυτή προέχει η έρευνα και η ενασχόληση με τον άνθρωπο και τα ανθρώπινα πράγματα, γι αυτό και αναπτύσσεται κατ’ εξοχήν η ηθική φιλοσοφία. Η αλληλεπίδραση φιλοσοφίας και ιατρικής συνεχίζεται, το είδος της σχέσης όμως που διαμορφώνεται μεταξύ τους λαμβάνει μια εντελώς διαφορετική μορφή.
Δείγματα του ιδιαίτερου τρόπου με τον οποίο η φιλοσοφία επηρεάζει κατά την ελληνιστική και ακολούθως κατά την ρωμαϊκή περίοδο την ιατρική αποτελούν οι πραγματείες του Corpus Hippocraticum, [α] Όρκος, [β] περί Ιητρού, [γ] Νόμος, [δ] περί ευσχημοσύνης, [ε] Παραγγελίαι και [ς] περί αρχαίης ιητρικής, η σύντομη πραγματεία του ιατροφιλοσόφου Γαληνού, ότι ο άριστος ιητρός και φιλόσοφος, καθώς επίσης και τα έργα άλλων στοχαστών, όπως ο Λατίνος Κέλσος, ο Σέξτος ο Εμπειρικός[1] κ.ά. Εάν μελετήσουμε τις πραγματείες αυτές με προσοχή, θα παρατηρήσουμε ότι οι συγγραφείς τους δεν ασχολούνται με την διατύπωση μιας θεωρίας φυσιολογίας των λειτουργιών του ανθρωπίνου οργανισμού ούτε με την μελέτη μιας συγκεκριμένης ασθένειας. Εκείνο που τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα είναι ο χαρακτήρας και ο ρόλος του ιατρού, με άλλα λόγια, η συμβολή του ιατρού στην διάγνωση και την θεραπεία μιας νόσου. Σύμφωνα με τους συγγραφείς των εν λόγω πραγματειών, ο ιατρός την εποχή εκείνη δεν είναι ένας απλώς «τεχνοκράτης», όπως θα λέγαμε σήμερα, ο οποίος μηχανικά εφαρμόζει πρακτικές για την θεραπεία ασθενειών. Ο ιατρός είναι ο άνθρωπος εκείνος, ο οποίος είναι αγαθός και συνάμα σοφός και διαπνέεται από ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σεβασμό για τον ασθενή.
____________________
[1] Σύμφωνα με τον Φρέντε (Frede), αν και ο Σέξτος ο Εμπειρικός ήταν ιατρός, το φιλοσοφικό του έργο τον έχει καταστήσει γνωστό ως φιλόσοφο.
[1] Σύμφωνα με τον Φρέντε (Frede), αν και ο Σέξτος ο Εμπειρικός ήταν ιατρός, το φιλοσοφικό του έργο τον έχει καταστήσει γνωστό ως φιλόσοφο.
