το όρος Άτλας[1]
Μέσα σε ένα ωραίο περιβόλι, κόρες χαριτωμένες, οι Εσπερίδες, φυλούσαν τους καρπούς αυτούς, δώρα των θεών στην Ήρα για τον γάμο της με τον Δία. Για να αποθαρρύνουν τους κλέφτες, είχαν με πολλή φρόνηση εξασφαλίσει τις υπηρεσίες ενός εκατοντακέφαλου δράκοντα. Ο Ηρακλής, ήρθε, σκότωσε το τέρας και πήρε τα χρυσά μήλα. Με τρόπο τελείως φυσικό, όπως παρατήρησε ο Στράβων, το υπέροχο αυτό περιβόλι βρισκόταν στην Δύση, όχι μακριά από τις στήλες του Ηρακλή, όχι μακριά από τα διάφορα θέρετρα των νεκρών. Ο Ησίοδος κάνει λόγο για τις Εσπερίδες «που πέρ’ από τον ξακουσμένο Ωκεανό τα μήλα τα χρυσά φυλάνε»[2].
Όμως, οι αξιαγάπητες προστάτιδες των ιερών καρπών αποδεικνύονταν κόρες του Άτλαντα. Κατά μία πασίγνωστη παράδοση, ο γίγαντας αυτός, τιμωρημένος από το Δία για απείθεια, είχε καταδικαστεί να κρατά τον ουρανό στους ώμους του. Για τους Αρχαίους, που τόσο πολύ τους άρεσε να αναγνωρίζουν τους μύθους τους στη φύση, η επίπονη αυτή στάση είχε παρασταθεί με ένα βουνό τόσο ψηλό που έμοιαζε να συγκρατεί το στερέωμα. Όπως είναι ευνόητο, ο Άτλας βρισκόταν στη Δύση, κοντά στις θυγατέρες του κοντά στα Τάρταρα, κοντά στο νησί των Παμμακάρων. Ο Ησίοδος μπορούσε να γράψει: «Ο Άτλας … ορθός στα πέρατα της γης, μπροστά στις λιγερόφωνες τις Εσπερίδες, κρατάει τον πλατύτατο ουρανό»[3]. Τον τοποθετεί και αυτός κοντά στα Τάρταρα[4].
Ο Οβίδιος θέλει τον ίδιο τον γίγαντα φύλακα των «χρυσών καρπών». Ο Περσέας έρχεται να τον συναντήσει. Ο Άτλας, επειδή φοβόταν μήπως του τους κλέψει, τον υποδέχεται σαν ευσυνείδητος θυρωρός, δηλαδή τόσο άσχημα ώστε ο επισκέπτης να του παρουσιάσει το κεφάλι της Μέδουσας, που έχει την ιδιότητα να μεταμορφώνει σε πέτρα όποιον το κοιτάξει. Και αμέσως «σε όλο του το ύφος, ο Άτλας σε βουνό μεταμορφώνεται … το κορμί του μεγαλώνει προς όλες τις κατευθύνσεις, διαστάσεις τεράστιες παίρνει και ο ουρανός μαζί με όλα τ’ άστρα ακουμπούν επάνω του»[5].
…
Ήδη από τον όγδοο πΧ αιώνα, οι Έλληνες συνέχιζαν την εγκατάστασή τους στην Αλγερία και την Τυνησία. Έστελναν αποστολές για να εξερευνήσουν τις περιοχές αυτές. Η μόδα είχε στρέψει τότε τους προβολείς της σ’ αυτή την ήπειρο, που αποτελούσε το νεωτερισμό της εποχής. … Ο Ηρόδοτος μαθαίνει από τους πληροφοριοδότες του πως στη Δύση ανακαλύφθηκε ένα βουνο τόσο ψηλό που αγγίζει τον ουρανό. Οι ιθαγενείς το ονομάζουν «στύλο του ουρανού». Κι ακόμη το προσδιορίζουν με μια μορφή που δεν διασώθηκε μέχρι τις ημέρες μας, μα που πρέπει να έμοιαζε στον Άτλαντα. Άδρας στην γλώσσα των Βερβέρων σημαίνει βουνό. Ο Ηρόδοτος δεν χρειάζεται περισσότερα από την πληροφορία αυτή. «Η μετατροπή της λέξεως εις «Άτλας» καθίστατο τοσούτο μάλλον ελκυστική εκ του γεγονότος ότι το όρος εξεπλήρει την εις τον Άτλαντα πρόσωπον μυθικόν, αποδιδομένη ιδιότητα»[6]. Ένα βουνό που υποβαστάζει τον ουρανό, στη Δύση, κοντά στις στήλες του Ηρακλή, κοντά στον κήπο των Εσπερίδων, κοντά στα Τάρταρα και τα νησιά των Παμμακάρων, και πέρα απ’ όλα αυτά, ένα βουνό που βρίσκεται στην Αφρική, την ήπειρο της μόδας. Ο Ηρόδοτος πιστεύει πως έχει ανακαλύψει το όρος Άτλας. περιορίζεται σε έναν ακριβή γεωγραφικό εντοπισμό και παραλείπει τα μυθολογικά περιβλήματα για να δώσει ίσως περισσότερο βάρος στην διαβεβαίωσή του. Και φυσικότατα, δίνει στην απέραντη θάλασσα αυτής της άγνωστης δύσης το όνομα του θεόρατου βουνού που δεσπόζει στην περιοχή.
[1] Μιχαήλ, «Η Κρήτη ναυάγιο της Ατλαντίδας», κ. Δ΄, σ. 135-137, εκδόσεις Ίκαρος 1975.
[2] Ησίοδος, Θεογονία, 215 και 216 και FHG Didot.
[3] Ησίοδος, Θεογονία, 517 και 518 και FHG Didot.
[4] Ησίοδος, Θεογονία, 767-768.
[5] Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, VI 655-663.
[6] Stephane Gsell, Herodote, Παρίσι 1916.
Μέσα σε ένα ωραίο περιβόλι, κόρες χαριτωμένες, οι Εσπερίδες, φυλούσαν τους καρπούς αυτούς, δώρα των θεών στην Ήρα για τον γάμο της με τον Δία. Για να αποθαρρύνουν τους κλέφτες, είχαν με πολλή φρόνηση εξασφαλίσει τις υπηρεσίες ενός εκατοντακέφαλου δράκοντα. Ο Ηρακλής, ήρθε, σκότωσε το τέρας και πήρε τα χρυσά μήλα. Με τρόπο τελείως φυσικό, όπως παρατήρησε ο Στράβων, το υπέροχο αυτό περιβόλι βρισκόταν στην Δύση, όχι μακριά από τις στήλες του Ηρακλή, όχι μακριά από τα διάφορα θέρετρα των νεκρών. Ο Ησίοδος κάνει λόγο για τις Εσπερίδες «που πέρ’ από τον ξακουσμένο Ωκεανό τα μήλα τα χρυσά φυλάνε»[2].
Όμως, οι αξιαγάπητες προστάτιδες των ιερών καρπών αποδεικνύονταν κόρες του Άτλαντα. Κατά μία πασίγνωστη παράδοση, ο γίγαντας αυτός, τιμωρημένος από το Δία για απείθεια, είχε καταδικαστεί να κρατά τον ουρανό στους ώμους του. Για τους Αρχαίους, που τόσο πολύ τους άρεσε να αναγνωρίζουν τους μύθους τους στη φύση, η επίπονη αυτή στάση είχε παρασταθεί με ένα βουνό τόσο ψηλό που έμοιαζε να συγκρατεί το στερέωμα. Όπως είναι ευνόητο, ο Άτλας βρισκόταν στη Δύση, κοντά στις θυγατέρες του κοντά στα Τάρταρα, κοντά στο νησί των Παμμακάρων. Ο Ησίοδος μπορούσε να γράψει: «Ο Άτλας … ορθός στα πέρατα της γης, μπροστά στις λιγερόφωνες τις Εσπερίδες, κρατάει τον πλατύτατο ουρανό»[3]. Τον τοποθετεί και αυτός κοντά στα Τάρταρα[4].
Ο Οβίδιος θέλει τον ίδιο τον γίγαντα φύλακα των «χρυσών καρπών». Ο Περσέας έρχεται να τον συναντήσει. Ο Άτλας, επειδή φοβόταν μήπως του τους κλέψει, τον υποδέχεται σαν ευσυνείδητος θυρωρός, δηλαδή τόσο άσχημα ώστε ο επισκέπτης να του παρουσιάσει το κεφάλι της Μέδουσας, που έχει την ιδιότητα να μεταμορφώνει σε πέτρα όποιον το κοιτάξει. Και αμέσως «σε όλο του το ύφος, ο Άτλας σε βουνό μεταμορφώνεται … το κορμί του μεγαλώνει προς όλες τις κατευθύνσεις, διαστάσεις τεράστιες παίρνει και ο ουρανός μαζί με όλα τ’ άστρα ακουμπούν επάνω του»[5].
…
Ήδη από τον όγδοο πΧ αιώνα, οι Έλληνες συνέχιζαν την εγκατάστασή τους στην Αλγερία και την Τυνησία. Έστελναν αποστολές για να εξερευνήσουν τις περιοχές αυτές. Η μόδα είχε στρέψει τότε τους προβολείς της σ’ αυτή την ήπειρο, που αποτελούσε το νεωτερισμό της εποχής. … Ο Ηρόδοτος μαθαίνει από τους πληροφοριοδότες του πως στη Δύση ανακαλύφθηκε ένα βουνο τόσο ψηλό που αγγίζει τον ουρανό. Οι ιθαγενείς το ονομάζουν «στύλο του ουρανού». Κι ακόμη το προσδιορίζουν με μια μορφή που δεν διασώθηκε μέχρι τις ημέρες μας, μα που πρέπει να έμοιαζε στον Άτλαντα. Άδρας στην γλώσσα των Βερβέρων σημαίνει βουνό. Ο Ηρόδοτος δεν χρειάζεται περισσότερα από την πληροφορία αυτή. «Η μετατροπή της λέξεως εις «Άτλας» καθίστατο τοσούτο μάλλον ελκυστική εκ του γεγονότος ότι το όρος εξεπλήρει την εις τον Άτλαντα πρόσωπον μυθικόν, αποδιδομένη ιδιότητα»[6]. Ένα βουνό που υποβαστάζει τον ουρανό, στη Δύση, κοντά στις στήλες του Ηρακλή, κοντά στον κήπο των Εσπερίδων, κοντά στα Τάρταρα και τα νησιά των Παμμακάρων, και πέρα απ’ όλα αυτά, ένα βουνό που βρίσκεται στην Αφρική, την ήπειρο της μόδας. Ο Ηρόδοτος πιστεύει πως έχει ανακαλύψει το όρος Άτλας. περιορίζεται σε έναν ακριβή γεωγραφικό εντοπισμό και παραλείπει τα μυθολογικά περιβλήματα για να δώσει ίσως περισσότερο βάρος στην διαβεβαίωσή του. Και φυσικότατα, δίνει στην απέραντη θάλασσα αυτής της άγνωστης δύσης το όνομα του θεόρατου βουνού που δεσπόζει στην περιοχή.
[1] Μιχαήλ, «Η Κρήτη ναυάγιο της Ατλαντίδας», κ. Δ΄, σ. 135-137, εκδόσεις Ίκαρος 1975.
[2] Ησίοδος, Θεογονία, 215 και 216 και FHG Didot.
[3] Ησίοδος, Θεογονία, 517 και 518 και FHG Didot.
[4] Ησίοδος, Θεογονία, 767-768.
[5] Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, VI 655-663.
[6] Stephane Gsell, Herodote, Παρίσι 1916.
