Διαδοχή τολμήματος αυτοθυσίας η κοινωνία με τον Ναζωραίο
Αρχιμανδρίτου, πατρός Σάββα Δαμασκηνού
«Και ως ου λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσω μου, ουκ έστι μου άξιος»
(Ματθ. 10-38, Λουκά 14-27)
Ο Αριστοτέλης, ο μέγας Σταγειρίτης στοχαστής, αγαπητοί μου φίλοι, θα δει στην μεσότητα την ουσιαστική προϋπόθεση της πραγματικής επιστήμης. «Πας επιστήμων», τονίζει, «την υπερβολήν και την έλλειψιν φεύγει, το δε μέσον ζητεί και τούθ’ αίρεται», η επιστήμη αποφεύγει την όποια υπερβολή: «της μεν υπερβολής και της ελλείψεως φθιρούσης, το δε της μεσότητος σωζούσης» (Αριστ. Νικομάχεια, Ι 2, 6, 5-12. 1006b). Σε μία εκ διαμέτρου αντίθετη διάσταση διατυπώνεται η θέληση του θεού στον ελωχειμιστικό διάλογο. Ο Γιαχβέ, ο θεός του Ισραήλ, είναι θεός ζηλωτής (Ελ Κανά). Δεν δέχεται καμιά άλλη λατρεία, κανέναν άλλο θεό για τον λαό του Ισραήλ. Είναι θεός ασυμβίβαστος. Δεν ικανοποιείται με το «μέσον», την «μεσότητα», ανεχόμενος άλλους θεούς στη λατρεία του. «Εγώ ο Γιαχβέ, ο θεός σου, είμαι θεός ζηλωτής (Ελ Κανά) [Έξοδος 20, 5b, πάπυρος νας Ελ Κανώ]. Στο κήρυγμα του Δευτερονομιστή τονίζεται κατά τον πλεόν εναργή τρόπο η μοναδικότητα του Θεού και η αξίωσίς του εις αυτόν μόνο να δώσει ο ισραήλ την αγάπη του: «Άκουε Ισραήλ: ο Γιαχβέ, ο θεός σου, είναι ένας Γιαχβέ και θα αγαπήσεις τον Γιαχβέ, τον θεό σου, με όλη την καρδιά σου και όλη την ψυχή σου και μ’ όλη την δύναμή σου» (Δευτερονόμιο 6, 4-5). Ο Ισαάκ συνιστά για τους Ζηλωτάς κατά την εποχή του Ιουδαϊσμού παράδειγμα προς μίμηση. Όπως αυτός έφερε τα ξύλα για την πυρά της θυσίας του, ως «ο βαστάζων τον σταυρόν αυτού εν τοις ώμοις αυτού» (Ιδ. Hermann Strach – Paul Billerbeck, kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Neidrasch, Bd I p. 587, Munchen 1926, πρβλ Adolf Schlatter, Der Evangelist Mattheus, p. 350, Stuttgard, 1928). Όπως αυτός έφερε επί τον ώμον τα ξύλα της θυσίας του, έτσι και οι Ζηλωταί έφεραν επί τον ώμον τους σταυρούς των, καταδικασμένοι στον μαρτυρικό θάνατο από την ρωμαϊκή εξουσία.
Η διάσταση του χριστιανικού κηρύγματος δεν έχει τίποτε το κοινόν εκτός της θανής με τον ζηλωτισμό του Ιουδαϊσμού. Αυτή στην οποίαν εντάσσονται πρώτοι οι μαθηταί του Ιησού δεν συνιστά εξουσία και τρόπον υπερασπίσεως της πατρίδας των. Συνιστά πορείαν ενός εκάστου στα ίχνη του Ιησού φέρων τον προσωπικόν του σταυρόν ως συνέπεια της μαρτυρίας της πίστεώς του. Εδώ η Αριστοτέλειος μεσότης υποχωρεί και παραχωρεί τη θέση της «στο τόλμημα της αποφάσεως υπέρ της πορείας στα ίχνη του Ιησού στον Γολγοθά» (Ιδ. Rudolf Bultmann, Theologie des Neuen Testaments, p. 47, Tubingen 1968). Το κήρυγμα του χριστιανισμού έχει ως θεμέλιον «τον λόγον τον του σταυρού». Εδώ «το μωρόν του Θεού, σοφώτερον των ανθρώπων εστι και το ασθενές του Θεού ισχυρότερον των ανθρώπων εστι» (Α΄ προς Κορινθίους 1, 25).
Αγαπητοί μου φίλοι, δεν είναι εύκολο να είναι κανείς χριστιανός. Χριστιανός δεν σημαίνει μόνον πίστη στην θεότητα του Χριστού, αλλά ταυτόχρημα και κοινωνία των παθημάτων του (Φιλιππισίου 3, 10), κατά τον Πάυλο. Άξιος του Ναζωραίου είναι «ως λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσον του, κηρύσσον έργον και λόγον». Το γεγονός της υποθέσεως του Γολγοθά είναι η υπόθεσις του καθόλου ανθρώπου, αφού ο Ιησούς εξέχεε το αίμα αυτού υπέρ των ανθρώπων.
Αρχιμανδρίτου, πατρός Σάββα Δαμασκηνού
«Και ως ου λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσω μου, ουκ έστι μου άξιος»
(Ματθ. 10-38, Λουκά 14-27)
Ο Αριστοτέλης, ο μέγας Σταγειρίτης στοχαστής, αγαπητοί μου φίλοι, θα δει στην μεσότητα την ουσιαστική προϋπόθεση της πραγματικής επιστήμης. «Πας επιστήμων», τονίζει, «την υπερβολήν και την έλλειψιν φεύγει, το δε μέσον ζητεί και τούθ’ αίρεται», η επιστήμη αποφεύγει την όποια υπερβολή: «της μεν υπερβολής και της ελλείψεως φθιρούσης, το δε της μεσότητος σωζούσης» (Αριστ. Νικομάχεια, Ι 2, 6, 5-12. 1006b). Σε μία εκ διαμέτρου αντίθετη διάσταση διατυπώνεται η θέληση του θεού στον ελωχειμιστικό διάλογο. Ο Γιαχβέ, ο θεός του Ισραήλ, είναι θεός ζηλωτής (Ελ Κανά). Δεν δέχεται καμιά άλλη λατρεία, κανέναν άλλο θεό για τον λαό του Ισραήλ. Είναι θεός ασυμβίβαστος. Δεν ικανοποιείται με το «μέσον», την «μεσότητα», ανεχόμενος άλλους θεούς στη λατρεία του. «Εγώ ο Γιαχβέ, ο θεός σου, είμαι θεός ζηλωτής (Ελ Κανά) [Έξοδος 20, 5b, πάπυρος νας Ελ Κανώ]. Στο κήρυγμα του Δευτερονομιστή τονίζεται κατά τον πλεόν εναργή τρόπο η μοναδικότητα του Θεού και η αξίωσίς του εις αυτόν μόνο να δώσει ο ισραήλ την αγάπη του: «Άκουε Ισραήλ: ο Γιαχβέ, ο θεός σου, είναι ένας Γιαχβέ και θα αγαπήσεις τον Γιαχβέ, τον θεό σου, με όλη την καρδιά σου και όλη την ψυχή σου και μ’ όλη την δύναμή σου» (Δευτερονόμιο 6, 4-5). Ο Ισαάκ συνιστά για τους Ζηλωτάς κατά την εποχή του Ιουδαϊσμού παράδειγμα προς μίμηση. Όπως αυτός έφερε τα ξύλα για την πυρά της θυσίας του, ως «ο βαστάζων τον σταυρόν αυτού εν τοις ώμοις αυτού» (Ιδ. Hermann Strach – Paul Billerbeck, kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Neidrasch, Bd I p. 587, Munchen 1926, πρβλ Adolf Schlatter, Der Evangelist Mattheus, p. 350, Stuttgard, 1928). Όπως αυτός έφερε επί τον ώμον τα ξύλα της θυσίας του, έτσι και οι Ζηλωταί έφεραν επί τον ώμον τους σταυρούς των, καταδικασμένοι στον μαρτυρικό θάνατο από την ρωμαϊκή εξουσία.
Η διάσταση του χριστιανικού κηρύγματος δεν έχει τίποτε το κοινόν εκτός της θανής με τον ζηλωτισμό του Ιουδαϊσμού. Αυτή στην οποίαν εντάσσονται πρώτοι οι μαθηταί του Ιησού δεν συνιστά εξουσία και τρόπον υπερασπίσεως της πατρίδας των. Συνιστά πορείαν ενός εκάστου στα ίχνη του Ιησού φέρων τον προσωπικόν του σταυρόν ως συνέπεια της μαρτυρίας της πίστεώς του. Εδώ η Αριστοτέλειος μεσότης υποχωρεί και παραχωρεί τη θέση της «στο τόλμημα της αποφάσεως υπέρ της πορείας στα ίχνη του Ιησού στον Γολγοθά» (Ιδ. Rudolf Bultmann, Theologie des Neuen Testaments, p. 47, Tubingen 1968). Το κήρυγμα του χριστιανισμού έχει ως θεμέλιον «τον λόγον τον του σταυρού». Εδώ «το μωρόν του Θεού, σοφώτερον των ανθρώπων εστι και το ασθενές του Θεού ισχυρότερον των ανθρώπων εστι» (Α΄ προς Κορινθίους 1, 25).
Αγαπητοί μου φίλοι, δεν είναι εύκολο να είναι κανείς χριστιανός. Χριστιανός δεν σημαίνει μόνον πίστη στην θεότητα του Χριστού, αλλά ταυτόχρημα και κοινωνία των παθημάτων του (Φιλιππισίου 3, 10), κατά τον Πάυλο. Άξιος του Ναζωραίου είναι «ως λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσον του, κηρύσσον έργον και λόγον». Το γεγονός της υποθέσεως του Γολγοθά είναι η υπόθεσις του καθόλου ανθρώπου, αφού ο Ιησούς εξέχεε το αίμα αυτού υπέρ των ανθρώπων.
