Μικρά κείμενα
Μορφές ηρώων(*)
Από τις ηρωικές μορφές του νέου Ελληνισμού είναι ο Κωστής Παλαμάς. Ο Σικελιανός τον λέει κάπου άγιο. Μας θυμίζει μάλιστα ότι δεν είναι ο πρώτος στη γενιά των Παλαμάδων. Ένας άλλος Παλαμάς έχεο αγιάσει, ο Γρηγόριος, επίσκοπος Θεσσαλονίκης, που ψέλνεται η ακολουθία του τη δεύτερη Κυριακή της Σαρακοστής. Μα είναι αυτός προγονός του ; Νομίζω, όχι. Όπως κι’ αν είναι, δεν αλλάζει τίποτα.
Η φύση, η πανσοφία της, χαρίζει κάθε τόσο στις ομάδες τους ήρωες, για να υψώνει τη μέση ανθρωπότητα σ’ άμεση και ζεστή κοινωνία με την ανώτερη ουσία της ζωής, ξεσκεπάζοντας το λαμπρό νόημά της. Πλάθει μ’ άλλα λόγια, τα όργανα, που παιδαγωγούν τους λαούς και τους οδηγούν στους αιώνιους, μεγάλους σκοπούς της. Μέσα σ’ αυτήν, την εξαίσια φάλαγγα των διαλεχτών της, που είναι όλοι αδέρφια, γιατί βγαίνουν απ’ την ίδια φύτρα – αδιάφορο σε πια μορφή ενέργεια φανερώνονται – και ξεσκεπάζουν κάθε φορά ο καθένας με τον τρόπο του, το μυστικό θέλημά της, ο ήρωας του λόγου έχει μια θέση ξεχωριστή. Αν η πράξη είναι στην αρχή, όπως λέει ο Γκαίτε, ο λόγος είναι το φως της, το φως που την δείχνει, την θερμαίνει και την γονιμοποιεί. … Απ’ την μαγεία της λέξης δημιουργήθηκε η άλλη, μεγάλη μαγεία του παραμυθιού, που μας έφερε στην κατάκτηση του κόσμου και της ζωής, για να μας ανεβάσει στην σημερινή μας αξιοπρέπεια. Χωρίς το παραμύθι δεν θα υπήρχε τίποτα· ούτε φύση, ούτε ζωή, ούτε άνθρωπος, ούτε λαός, ούτε θεοί, ούτε λατρείες, ούτε ιστορίες και πολιτισμός, ούτε ποίηση και τέχνη, ούτε έρωτας και ομορφιά. Αγρίμι, μέσα στ’ αγρίμια, θ’ απόμενε ο άνθρωπος, το πιο αξιοδάκρυτο απ’ όλα, κατατρεγμένος, περίφοβος και ζαρωμένος στα βάθη μιας σκοτεινής σπηλιάς. Ο λόγος τον τράβηξε στο φως, το παραμύθι τον έστησε στην σημερινή του κυριαρχία. Γι’ αυτό, στην περίλαμπρη φάλαγγα των ηρώων έχει την πρώτη θέση ο ήρωας του λόγου, ο πλάστης του μύθου. Είναι ο ιερέας τους.
(*) Σπύρου Μελά, Δάσκαλοι του Γένους, σ. 217, εκδόσεις Μπίρης, Αθήναι 1972
