Διπλωματία

Το BRexit ανά τους αιώνες*

Στον XV αιώνα, η Αγγλία είταν ένα μικρό κράτος με 3,5 – 4 εκατομμύρια κατοίκους. Την πρώτη θέση στην Ευρώπη την κατείχαν η Γαλλία και η Ισπανία – δύο δυνάμεις που είχαν συμπληρώσει ως την αρχή του XVI αιώνα την εδαφική τους συγκρότηση και αριθμούσαν η πρώτη ως 15 και η δεύτερη ως 10 εκατομμύρια κατοίκους. Οι διεθνείς συνθήκες βοηθήσανε στον XVI αιώνα την Ισπανία να καταλάβει την πρώτη θέση.

… Απ’ τα 1516, βασιλιάς της Ισπανίας έγινε ο νεαρός Κάρολος Α΄, εγγονός των βασιλιάδων της Ισπανίας του Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας των Καθολικών, που είχαν ενώσει την Ισπανία. Απ’ την πλευρά του πατέρα του, του αρχιδούκα της Αυστρίας, ο Κάρολος είταν επίσης εγγονός του αυτοκράτορα της Γερμανίας Μαξιμιλιανού Α΄ των Αψβούργων. Ύστερα απ’ το θάνατο του Μαξιμιλιανού, οι γερμανοί πρίγκιπες εκλέξανε τον Κάρολο αυτοκράτορα της Γερμανίας. … Για τον Κάρολο Α΄ (σαν αυτοκράτορας της Γερμανίας έγινε Κάρολος Ε΄), που κυβερνούσε συγχρόνως την Ισπανία, τη Γερμανία, την Ιταλία και τις υπερπόντιες χώρες, λέγανε πως στις κτήσεις του δε δύει ποτέ ο ήλιος. Και πραγματικά οι κτήσεις αυτές αποτελούσαν μια τεράστια, άγνωστη ως τότε στην Ευρώπη, παγκόσμια αυτοκρατορία.

…

Ο Κάρολος Ε΄ ονειρευόταν … να υποτάξει την Αγγλία στην πολιτική της Ισπανίας και της Αυτοκρατορίας, παντρεύοντας το γιό του Φίλιππο με τη βασίλισσα της Αγγλίας Μαρία. … Ο Ισπανός πρέσβυς στο Λονδίνο Ρενάρ έλαβε σχετικές οδηγίες. Παρ’ όλες τις μηχανοραφίες και τις ραδιουργίες του πρέσβυ της Γαλλίας, που πήρε μυρουδιά του σχέδιο και προσπαθούσε με κάθε τρόπο να το ματαιώσει, η Μαρία αποδέχτηκε μ’ ευμένεια την πρόταση του Καρόλου. Μπορούμε να φανταστούμε το φόβο και την αγανάχτηση των πολιτικών αντρών της Αγγλίας όταν μάθανε απ’ το γάλλο πρέσβυ τις μηχανοραφίες του Καρόλου. Η Ισπανία είταν τότε ο πιο επικίντυνος αντίζηλος των άγγλων εμπόρων και των άγγλων ευγενών, που κάνανε εμπόριο μαλλιά και τσόχες και τριγυρνούσαν κιόλας σ’ όλες τις θάλασσες. Δεν μπορούσαν όμως ν’ αντιδράσουν στις επιθυμίες της βασίλισσας. Ούτε και η παράκληση της Βουλής των Κοινοτήτων που εκλιπαρούσε ευσεβάστως τη βασίλισσα να μην ξεχνάει τα συμφέροντα του λαού της και να μη γυρεύει σύζυγο έξω απ’ τα σύνορα της πατρίδας, δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα. Η Μαρία αποφάσισε σώνει και καλά να δώσει το χέρι και την καρδιά της στο Φίλιππο. Η γαμήλια όμως συνθήκη, που τη συντάξανε οι υπουργοί της βασίλισσας είταν ουσιαστικά μια αληθινή ήττα για τον Κάρολο.  Σύμφωνα μ’ αυτή τη συνθήκη, ο Φίλιππος αναλάβαινε την υποχρέωση να σέβεται τους αγγλικούς Νόμους, δεν έπρεπε να παρασύρει την Αγγλία στον ισπανογαλλικό πόλεμο και σε περίπτωση θανάτου της βασίλισσας Μαρίας, έχανε το δικαίωμα να κυβερνήσει το κράτος. Με μια λέξη, παρά τον υπερήφανο τίτλο του βασιλιά της Αγγλίας, ο Φίλιππος έμεινε μονάχα «σύζυγος της βασίλισσας». Όταν στα 1558, πέθανε η Μαρία, οι Άγγλοι ξέχασαν απλούστατα το «βασιλιά» τους.

Έτσι όλα τα σχέδια του Καρόλου Ε΄ γκρεμίστηκαν. Κι αυτός ο ίδιος αναγκάστηκε να παραιτηθεί απ’ το θρόνο του και να κλειστεί σε μοναστήρι.

Ύστερ' απ' την παραίτηση του Καρόλου, η "αυτοκρατορία" του διαλύθηκε.

* Απόσπασματα απ’ την «ιστορία της διπλωματίας» του Β. Ποτέμκιν, σ.σ. 200 και 204-205, εκδόσεις Γκοβόστη, σε μτφ Σ. Πρωτόπαπα

περί του μη δειν δανείζεσθαι

έτσι κι αυτοί,
κουβαλώντας μαζί τους σάκους
γεμάτους συμφωνητικά και συμβόλαια,
σαν δεσμά εναντίον της Ελλάδας

οι συμφορές του δανεισμού (*)

Όπως η Πυθία, τον καιρό των μηδικών πολέμων, είπε στους Αθηναίους ότι ο θεός τους έδωσε ξύλινο τείχος, κι εκείνοι άφησαν τη γη, την πόλη και τις περιουσίες τους και κατέφυγαν στα πλοία για να διαφυλάξουν την ελευθερία τους, έτσι και σ' εμάς ο θεός δίνει ξύλινο τραπέζι, πήλινο πιάτο και τραχύ μανδύα, αν θέλουμε να ζήσουμε ελεύθεροι.

Μην περιμένεις να σου επιτεθεί το ιππικό (1)

ούτε άμαξες στολισμένες με κέρατο και ασήμι, που τις φτάνουν και τις ξεπερνούν οι γοργοπόδαροι τόκοι. Πάρε έναν γάιδαρο, όποιον νά 'ναι, ή ένα απλό άλογο, και φύγε να γλιτώσεις από τον εχθρό και τύραννό σου, τον δανειστή, που δεν ζητά γην και ύδωρ όπως ο Μήδος, αλλά θίγει την ελευθερία σου και βάζει πωλητήριο στην αξιοπρέπειά σου. Και αν δεν του δίνεις, σε ενοχλεί. Αν έχεις, δεν παίρνει. Αν πουλήσεις, ρίχνει την τιμή. Αν δεν πουλήσεις, σε αναγκάζει. Αν τον πας στο δικαστήριο, προσπαθεί να επηρεάσει την έκβαση της δίκης. Αν του ορκίζεσαι, σε προστάζει. Αν πας στην πόρτα του, την κρατάει κλειστή. Και αν μείνεις στο σπίτι σου, στήνεται στο κατώφλι και σου βροντά αδιάκοπα ...

Σε τί ωφέλησε ο Σόλωνας τους Αθηναίους απαλλάσσοντάς τους από την υποθήκευση του σώματος και της ελευθερίας τους ; Οι οφειλέτες είναι δούλοι όλων των δανειστών τους - ή μάλλον ούτε καν δικοί τους ... Είναι δούλοι δούλων αναιδών και βάρβαρων και βάναυσων, καθώς οι διάπυροι τιμωροί και δήμιοι, που, όπως λέει ο Πλάτωνας (2), περιμένουν τους ασεβείς στον Άδη. Μετατρέπουν την αγορά σε κολαστήριο για τους δύσμοιρους οφειλέτες, σαν όρνεα τους κατακρεουργούν και τους κατασπαράζουν "βυθίζοντας το ράμφος τους στα σωθικά τους" (3), και σας άλλους Ταντάλους τους εμποδίζουν να γευτούν τους καρπούς του δικού τους τρύγου και θερισμού. Όπως ο Δαρείος έστειλε τον Δάτι και τον Αρταφέρνη εναντίον της Αθήνας για όσους θα έπιαναν αιχμάλωτους, έτσι κι αυτοί κουβαλώντας μαζί τους σάκους γεμάτους συμφωνητικά και συμβόλαια, σαν δεσμά εναντίον της Ελλάδας, την οργώνουν από πόλη σε πόλη και σπέρνουν όχι ωφέλιμο καρπό όπως ο Τριπτόλεμος (4), αλλά χρέη, που πολλά βάσανα φέρνουν και πολλούς τόκους, και που δύσκολα ξεριζώνονται, ενώ οι βλαστοί τους περικυκλώνουν τις πόλεις, τις εξασθενούν και τελικά τις πνίγουν. Λένε ότι οι λαγοί, την ίδια στιγμή που γεννούν, βυζαίνουν την προηγούμενη γέννα και συγχρόνως κυοφορούν την επόμενη. Τα χρέη όμως αυτών των απατεώνων και βαρβάρων γεννούν προτού καν συλλάβουν. την στιγμή που δίνουν, απαιτούν. Κι ενώ βάζουν, παίρνουν. Και δανείζουν τα χρήματα που λαμβάνουν για εκείνα που έχουν δανείσει.


(*) Πλούταρχος, "περί του μη δειν δανείζεσαι", σ.σ. 15 - 21, μτφρ - σχόλια Πολυξένη Παπαπάνου, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2011
(1) Από τον χρησμό της Πυθίας στους Αθηναίους. Ηρόδοτος, Ιστορίαι VII, 141
(2) Πολιτεία 615 Ε, "άνδρες άγριοι, διάπυροι ιδείν"
(3) Όμηρος, Οδήσσεια ια 579
(4) Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Τριπτόλεμος δίδαξε στους ανθρώπους την γεωργία.

Πολιτική

το άρμεγμα της αγΕλλάδας

Την εποχή των ψευδαισθήσεων[i]

Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί μία μόλις χρονιά πριν το σωτήριο έτος 2004, την χρονιά της ολυμπιάδας των Αθηνών, πως η πορεία των πραγμάτων θα έπαιρνε την σημερινή τραγική τροπή για την Πατρίδα και τους πολίτες της και μάλιστα εντός ευρωπαϊκού περιβάλλοντος ; Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί μια Ευρώπη χωρίς ίχνος αλληλεγγύης, μεταξύ των μελών της, όπου ο κυνισμός, τα απωθημένα και η εκδικητικότητα θα κυριαρχούσαν ; Ποιος θα μπορούσε, τότε, να φανταστεί μία Ευρώπη που να απεχθάνεται το κοινωνικό κράτος και να υποτάσσεται στην στυγνή λογιστική λογική απαίδευτων πολιτικών, χωρίς ίχνος συνείδησης του πολιτιστικού μεγέθους και στίγματος της Ηπείρου γενικά και ενός εκάστου των μελών της ειδικότερα ;

Κανείς δεν θα μπορούσε, τότε, να φανταστεί ένα παρόμοιο μέλλον, που, άλλωστε ταίριαζε γάντι, μόνο στην επιστημονική φαντασία του Όργουελ.

Ακολουθεί μικρό, πλην όμως χαρακτηριστικό απόσπασμα της αφελούς αισιοδοξίας των Ελλήνων εκείνης της εποχής, της αφέλειας όλων μας, μέσα από τα γραπτά του συγγραφέα, που θα μπορούσαν κάλλιστα να αποτελούν γραπτά όλων μας.

Ιωάννης Λιάκουρας

___________________________________________________________________________

Κατά τις βεβαιώσεις της κυβέρνησης τα προσεχή δέκα χρόνια, οι Έλληνες πολίτες θα ζήσουν σε μια ευημερούσα χώρα με εύρωστη οικονομία˙ ας μην ξεχνάμε ότι η οικονομική ευημερία δεν χαρίζεται από κανέναν σε κανέναν, κατακτάται με σκληρή δουλειά απ’ όλους.

Η «ψωροκώσταινα», θα αποτελεί μια θλιβερή ανάμνηση, όπως ελπίζουμε όλοι˙ δεν έχει παρά να σκεφτεί κανείς ότι ο έμπορος, ο γεωργός, ο επιχειρηματίας, ο βιοτέχνης, ο βιομήχανος κ.λπ. θα έχουν τη δυνατότητα να διοχετεύουν τα προϊόντα, τις υπηρεσίες τους και τη δραστηριότητά τους, σε έναν εκτεταμένο χώρο που θα κινούνται και θα δρουν πάνω από 400 εκατομμύρια καταναλωτές.

…

Τώρα που οι δώδεκα χώρες έχουν συνταυτίσει τη μοίρα τους, πρέπει συγχρόνως να αρχίσουν αγώνες όλων των πολιτών της Ε.Ε. για μια οικονομική ευημερία, αλλά και μία συνοδοιπόρο κοινωνική πολιτική που θα μεριμνά για όλους τους πολίτες στο πλαίσιο της ελευθερίας της κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, μιας κοινωνικής πολιτικής που θα αγκαλιάζει όλους τους πολίτες και δεν θα αφήνει στο περιθώριο κανέναν.

Το κοινωνικό κράτος της Ε.Ε. όχι μόνο δεν πρέπει να ελαττωθεί αλλά θα πρέπει να επεκταθεί για να αντιμετωπιστεί με επιτυχία η «Παγκοσμιοποίηση»

---

[i] Απόσπασμα από το βιβλίο του Θεόδωρου Α. Σπυρούδη, «η Ενωμένη Ευρώπη και οι απλοί πολίτες», σ. 255-256, Αθήνα 2003

το Μεταστανευτικό κι η έννοια της Ασφάλειας

Η μετανάστευσις των λαών[i]

Κατά τον Δ΄ αιώνα τα μεγάλα προβλήματα της αυτοκρατορίας είναι δύο : η διασφάλισις των συνόρων από των απαύστως επερχομένων βαρβάρων και αι χριστολογικαί έριδες.

Αι μετακινήσεις λαών συνιστούν θεμελιώδες γεγονός του τέλους του αρχαίου κόσμου και απέβησαν βασικός παράγων εις την διαμόρφωσιν των κρατών της μεσαιωνικής Ευρώπης. Εις τον χώρον της πεπολιτισμένης Οικουμένης, ένθα κατώκουν οι Έλληνες και οι δεχθέντες την ελληνικήν επίδρασιν πληθυσμοί της Ανατολής αφ’ ενός και οι Ρωμαίοι και οι εκλατινισθέντες κάτοικοι της Δύσεως αφ’ ετέρου, ενεφανίσθησαν νέοι λαοί, χαρακτηριζόμενοι με τον κοινόν όρον βάρβαροι[ii]. Η μετακίνησίς των δεν ήτο αποκλειστικόν αποτέλεσμα του πάθους της κατακτήσεως. Ήδη κατά την δημοκρατικήν ρωμαϊκήν περίοδον και τους πρώτους αιώνας της Ηγεμονίας προσήγγισαν τα σύνορα του ρωμαϊκού κράτους ομάδες ξένων λαών, άλλοτε πειρώμεναι να καταλάβουν βιαίως τον χώρον, άλλοτε ζητούσαι την άδειαν εγκαταστάσεως αντί παροχής στρατιωτικής υπηρεσίας.

Ο υπερπληθυσμός, ως εξήγησις του προς τον orbis Romanus μεταναστευτικού ρεύματος, δεν είναι επαρκής. Η αιτία των μεγάλων επιδρομών πρέπει να αναζητηθή κυρίως εις τας υπό των ασιατικών λαών προκλειθείσας αναστατώσεις, ότε ούτοι ευρέθησαν υπό την πίεσιν των Ούννων. Οι τελευταίοι ούτοι από του Α΄μ.Χ. αιώνος μετεκινήθησαν προς την Δύσιν, ωθούντες δυτικώτερον άλλας ομάδας ασιατικών λαών, αίτινες πάλιν περέσυρον τους Γερμανούς και Σλάβους. Ούτω κατέστη αδύνατον να τεθούν φραγμοί εις τα μεγάλα κύματα των μεταναστών, αναζητούντων κατοικίαν και καλλιεργήσιμον γην. Ούτοι επορεύθησαν προς διαφόρους κατευθύνσεις˙ η εγκατάστασίς των άλλοτε είχεν ειρηνικόν χαρακτήρα, άλλοτε όμως συνεδέετο με εξοικισμούς και καταστροφάς.

Ο αντίκτυπος των γεγονότων ενεφάνη εις τους στόχους της ρωμαϊκής εξωτερικής πολιτικής. Αύτη ήδη προ των μέσων του Γ΄ μ.Χ. αιώνος εστράφη εις την διασφάλισιν των συνόρων, αφού δεν ήτο πλέον εφικτόν το πολιτικόν ιδεώδες της pax romana, «της οργανώσεως της παγκόσμιας τάξεως κατά τα κοσμοκρατορικάς αντιλήψεις της Ρώμης». Τα σύγχρονα ρωμαϊκά νομίσματα, απηχούντα κάλλιον παντίς άλλου τας νέας ιδεολογικάς κατευθύνσεις, περιλαμβάνουν εις τας επιγραφάς των μεταξύ των άλλων πολιτικών ιδεών και την Securitas.

Οι μετά τον Κωνσταντίνον άρξαντες κατά τον Δ΄ αιώνα αυτοκράτορες αγωνίζονται σθεναρώς εις την Βρεττανίαν, τον Ρήνον, τον Δούναβιν να κρατήσουν μακράν της ρωμαϊκής επικρατείας τα στίφη των επιδρομέων, οίτινες τελικώς επέτυχον κατά τους τέταρτον και πέμπτον αιώνας να διασπάσουν τον κλοιόν.

---

[i] Αικατερίνης Χριστοφιλοπούλου, «Βυζαντινή Ιστορία», τ. Α΄ 324-610, σ. 142-143, εκδόσεις Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1993

[ii] Emilienne Demougeot, “La formation de l’ Europe et les invasions barbares. Des origines germaniques a l’ avenement de Diocletien”, Paris 1969

Πολιτική

η πολιτική των κανονιοφόρων
ως μέσο άσκησης πίεσης των δανειστών

Οι αξιότιμοι κύριοι Δανειστές*

Συνεργάτης του πρώτου μνημονιακού πρωθυπουργού της σημερινής ευτελισμένης Ελλάδας και παραδόξως, έμμεση συνεργάτης του σημερινού αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης – και πιθανότητα επόμενου, ελέω Δανειστών, πρωθυπουργού – , όταν αυτός διετέλεσε υπουργός «μεταρρυθμιστικής τάχα πολιτικής», μου έλεγε, με νόημα, πως δεν είναι δυνατόν η Χώρα (εννοούσε, οι πολιτικές ηγεσίες – πολιτική αριστοκρατία), να αγνοεί τον «διεθνή παράγοντα», υπερασπιζόμενη την πολιτική τόσο του ανωτέρω πρωθυπουργού, όσο και του τότε υπουργού και νυν αρχηγού και καταφερόμενη, παράλληλα, κατά της πολιτικής του τελευταίου αυτόνομου πρωθυπουργού του κατ’ επίφαση ανεξάρτητου Κράτους μας, την οποία υπερασπιζόμουν εγώ. Με αφορμή αυτήν την διάσταση απόψεων, ας ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν, αναζητώντας κοινά σημεία στο αέναο, καθώς φαίνεται, ελληνικό πρόβλημα.

Ιωάννης Λιάκουρας

(υποσημείωση: τα ονόματα δεν έχουν καμία απολύτως σημασία. Σημασία έχει η ουσία και το βάθος του προβλήματος)  

Οι Άγγλοι φοβούνταν πάντοτε μήπως το μικρό ελληνικό έθνος εξελιχθεί σε ανταγωνιστικό κράτος στην ανατολική Μεσόγειο[1]. Πρέπει γι’ αυτό να παραμείνει σε ημιάγρια κατάσταση. Σταθερή και συνεπής η βρεταννική πολιτική. Ο υπουργός Εξωτερικών, έως το 1822, Κάστλρη, ήθελε μια Ελλάδα «ακίνδυνη και χωρίς ψυχή, όπως οι φυλές του Ινδοστάν»[2]. Η Ελλάδα έπρεπε να γίνει αποικία ή τουλάχιστον προτεκτοράτο, ποτέ ελεύθερη και ανεξάρτητη. Ο Άγγλος πρεσβευτής στην Αθήνα, Λάιονς, έλεγε το 1841 στον πρεσβευτή της Αυστρίας Πρόκες – Όστεν: «Ελλάδα πραγματικά ανεξάρτητη αποτελεί κάτι παρανοϊκό. Η Ελλάδα είναι ή ρωσική ή αγγλική. Και επειδή δεν μπορεί να είναι ρωσική πρέπει να είναι αγγλική»[3] .

Δέκα χρόνια αργότερα, η Ελλάδα θα γευτεί την ωμή βία της Μ. Βρεταννίας. Το 1850, για να ικανοποιηθούν παράλογες απαιτήσεις υπηκόων της και να αποκατασταθεί «ηθική βλάβη» από το ελληνικό Δημόσιο, κηρύσσεται ναυτικός αποκλεισμός της χώρας. Δεν αναγνώριζαν οι Άγγλοι ούτε των ελληνικών Αρχών τα μέτρα ούτε τις δικαστικές αποφάσεις.

Αυτή η ναυτική εκστρατεία για παράλογη υπεράσπιση ιδιωτικών συμφερόντων ήταν μια τρομοκρατική ενέργεια για να αποκατασταθεί η αγγλική επιρροή στην Ελλάδα που είχε εξασθενίσει επί πρωθυπουργίας του γαλλόφιλου Κωλέτη, με άσκηση ωμής βίας και επίδειξη ισχύος. Δεν αρκούν πια οι επεμβάσεις διαμέσου του «αγγλικού κόμματος». Τον λόγο έχουν οι μοίρες των κανονιοφόρων. Αφηγείται ο Μακρυγιάννης: «Τότε ο Παλμερστον ετοιμάζει ένα σημαντικόν στόλον με βατζέλα, με φρεγάδες, με μπρίκια και με στρατεύματα κι’ ο Πάρκερ ναύαρχος κι’ έρχονται εις τον Πειραιά κι’ Αμπελάκια να μας κάνουν στενόν μπλόκο με τον λόγον ότι ζημιώσαμεν τον Οβραίον και τον Φινλάυ … Και παίρνουν όλα τα εθνικά πλοία καιτα εμπορικά κι’ αφανίζουν το εμπόριον γενικώς και τους δυστυχισμένους τους νησιώτες». «Και ένας μεγάλος στόλος των σκύλων, μας έχουν μπλόκον, οπούναι περίπου από τρεις μήνες και μας επήραν όλα τα καράβια και μας κατακερμάτισαν όλο το εμπόριον και τζαλαπάτησαν την σημαίαν μαςκαι πεθαίνουν της πείνας οι άνθρωποι των νησιών και εκείνοι οπούχουν τα καράβια και γκιζερούν εις τους δρόμους και κλαίνε με μαύρα δάκρυα».

«Τζαλαπάτησαν την σημαίαν μας», γράφει περίλυπος ο στρατηγός. Τριανταπέντε χρόνια αργότερα, το 1885,επί πρωθυπουργίας Χαρ. Τρικούπη, επειδή ένας χωροφύλακας «απώθησε βιαίως» τον Άγγλο επιτετραμμένο που θέλησε να περάσει από απαγορευμένη περίοχη στο Λυκαβηττό – υπήρχε φυτώριο – η πρεσβεία ζήτησε με διακοίνωση δημόσιο εξευτελισμό της ελληνικής σημαίας. Και ο πρωθυπουργός δέχτηκε την εκβιαστική και τρομοκρατική αξίωση για «ηθική ικανοποίηση»

…

Οι Δυνάμεις επέβαλλαν τη θέλησή τους με τη βία και την τρομοκρατία και μεταχειρίζονταν την Ελλάδα ως αποικία. … Κατά τον Κριμαϊκό πόλεμο … η Ελλάδα επωφελείται από τη ρωσοτουρκική ρήξη και επιχειρεί εθνική δράση στις υπόδουλες περιοχές. … Οι Άγγλοι σπεύδουν με διακοίνωση να προειδοποιήσουν την ελληνική κυβέρνηση ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις, τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά, υποστηρίζουν την ακεραιότητα και ανεξαρτησία της τουρκικής αυτοκρατορίας. Ακολουθεί  συλλογική τελεσιγραφική διακοίνωση των πρεσβευτών των τεσσάρων τουρκόφιλων Δυνάμεων (Αγγλίας, Γαλλίας, Αυστρίας και Πρωσσίας) που προκαλεί λαϊκές αντιδράσεις και πατριωτικό παροξυσμό. Η κυβέρνηση απαντά ότι οι εξεγέρσεις στις τουρκοκρατούμενες περιοχές οφείλονται στην καταπίεση. Τελικά, οι Αγγλογάλλοι συμπολεμιστές των Τούρκων στην Κριμαία επεμβαίνουν δυναμικά. Τον Μάιο του 1854 αποβιβάζονται στον Πειραιά …

Μ’ όλο που οι δύο Δυνάμεις επέβαλαν στον Όθωνα κυβέρνηση της αρεσκείας τους – οι Άγγλοι «διόρισαν» τον Μαυροκορδάτο, οι Γάλλοι τον Καλλέργη – οι επικεφαλής του στρατού κατοχής μεταχειρίζονταν την Ελλάδα ως αποικία …

Και ενώ στην Κωνσταντινούπολη ο Άγγλος πρεσβευτής Ερρίκος Μπάλβερ «ενέδυε τον σουλτάνον το πολυτιμώτατον των παρασήμων του Ην. Βασιλείου»[4] και η Τουρκία γίνεται πανηγυρικά δεκτή στην ευρωπαϊκή οικογένεια, στην Αθήνα ο Άγγλος πρεσβευτής Βάις παρουσιάζεται στον Όθωνα και υπενθυμίζει με αυθάδεια την ελληνική υποτέλεια. Οι αξιώσεις των Δυνάμεων διατυπώνονται με ωμότητα και αυταρχισμό: «Οι Δυνάμεις ίδρυσαν ανεξάρτητο βασίλειο και του έδωσαν ηγεμόνα. Έχουν λοιπόν δικαίωμα να αξιώσουν από τους Έλληνες αισθήματα ευγνωμοσύνης και σεβασμό των συμφερόντων τους. Έπειτα, μη λησμονείτε ότι οι Δυνάμεις είναι Δανειστές σας …

* Κυριάκου Σιμόπουλου, "Ξενοκρατεία, μισελληνισμός και υποτέλεια", σ. 532 κ. επ., Αθήνα 1990

[1] Ο κίνδυνος είναι ορατός για τις δυτικές δυνάμεις. Προοδεύει ο Ελληνισμός στον εμποροναυτικό τομέα, της Διασποράς κυρίως … Στα μισά του ΙΘ΄ αιώνα οι ελληνικέ παροικίες κυριαρχούσαν στην βαλκανική οικονομία. Ελληνικά τα 2.000 από τα 3.000 πλοία που εκτελούσαν τις μεταφορές στον Δούναβη. Το 1841, στην Αλεξάνδρεια, το ελληνικό εμπόριο κάλυπτε το ένα τρίτο του συνολικού. Ο ελληνικός εμπορικός στόλος αναπτυσσόταν σταθερά, παρά τις αντιξοότητες: 1838 χωρητικότης 85.000 τόννοι, 1850 270.000, 1866 330.000, 1870 404.000 …

[2] Κ. Τάκερμαν, «οι Έλληνες της σήμερον», Αθήναι 1877, σ. 111. Έλεγε ο Καποδίστριας στον απεσταλμένο του φιλελληνικού κομιτάτου του Λονδίνου, συνταγματάρχη, Λ. Στανχόουπ : «Έσεις οι Άγγλοι θέλετε να μεταβάλετε την Ελλάδα σε Ινδοστάν» (Αν. Λιγνάδης, «το πρώτον δάνειον της Ανεξαρτησίας», Αθήναι 1970, σ. 200)

[3] Π. Καρολίδης, «Σύγχρονος ιστορία των Ελλήνων», τ. Β’, σ. 387

[4] Το παράσημο της περικνημίδος

φιλοσοφία

Περί σύμπαντος κόσμου[1]

Η αιώνια έλξη των δύο φύλων

«Ο σκοπός της ανθρώπινης ζωής βρισκεται στο ότι στην ψυχή μέσα είναι χαραγμένη όλη η τάξη του Σύμπαντος και των αιτίων του»

Θωμάς Ακκινάτος

Κάποτε για μια στιγμή πρέπει να φύγη από μέσα μας η χαρά για τον κόσμο, να ξεχάσωμε ότι υπάρχομε και γενικά να γίνη μέσα μας προβληματικό ή καλλίτερα να χαθή κάθε τι που είναι γήινο, για να μπορέσωμε να πάρωμε ιδέα τι άβυσσο και τι ύψος είναι η Δημιουργία και σε ποια πληρότητα και μαζί σε ποιο κενό και ποιο αχανές είμαστε τοποθετημένοι, για να αισθανθούμε μ’ αυτό ένα εσωτερικό δυνατό κλονισμό.

…

Ο Θεός για όρια βάζει στο Σύμπαν τα όριά Του. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι ένας εξευτελιστικός περιορισμός κι’ ένα ταπεινωτικό στένεμα, αλλά απόλυτα και πραγματικά θεϊκά όρια, είναι το πλάτυσμα της επίγειας μικρότητας, το τέλειο μέτρο, το πράγματι ωφέλιμο, το χόρτασμα της ζωής της Πλάσης. Το μέγεθος της Πλάσης περιορίζεται από τον Θεό κι όχι απ’ το Μηδέν.

…

Ο Θεός έκαμε την Πλάση.

… Η Πλάση χωρίς τον άνθρωπο δεν θάταν ούτε τέλεια ούτε αρκετά θεία. Για να πάρη τη μακάρια απάντηση των έργων της Πλάσης έκαμε ο Θεός τον άνθρωπο. Απ’ τον άνθρωπο, που με τις αισθήσεις του κατανοεί κι’ αντιλαμβάνεται τον κόσμο, για να τον ξαναφέρη πνευματικά στο Θεό, παίρνει το Σύμπαν συνείδηση, φωνή και λόγο. Ο άνθρωπος πρέπει να πη το Αμήν της Δημιουργίας. Από το χώμα κι’ απ’ τα υλικά του Σύμπαντος δημιουργείται κι’ ανυψώνεται …

… Κι’ όλο τον πλούτο της ύπαρξής του και την ευτυχία γιατί πλάστηκε, που έχει ο άνθρωπος, τα πήρε χωρίς να κοπιάση και χωρίς να τα ζητήση. Ο Θεός τάδωσε μόνος του στο καλλίτερο απ’ τα πλάσματά του. Δεν υπάρχει κανένα άλλο σημάδι που νάχη βαθύτερο νόημα για την αυταπάρνηση και την εγγύτητα του Θεού προς τον άνθρωπο, απ’ τον βαθύ, απόκοσμο κι’ αδιατάρακτο ύπνο του Αδάμ, που στο ξύπνημά του παίρνει για δώρο την Εύα. … Γι’ αυτό η γυναίκα απ’ αρχής και για πάντα είναι για τον άνδρα κυριολεκτικά θεϊκός φύλακας, επάνοδος στη γαλήνη, αληθινά θεϊκό δώρο, που πρέπει να προσμένη, να χαίρεται και βαθειά να κατανοή.

«Και κατέπαυσεν ο Θεός τη ημέρα τη εβδόμη από πάντων των έργων αυτού, ων εποίησε»

---

[1] Ρισάρ Σαττελμαίρ, «Η Γένεση του Σύμπαντος», τυπογραφείο Χέρντερ, Φράιμπουργκ, 1943