 | |
| το Κράτος του Αλέξανδρου |
Η Πρώτη Ιουστινιανή … δηλαδή … η περιφέρεια των Σκοπίων[i]
Η σημερινή Βαλκανική χερσόνησος
ελέγετο κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους Ιλλυρικόν, από δε του Μεγάλου Κωνσταντίνου
μόνον το δυτικόν τμήμα αυτής,από του Δουνάβεως μέχρι της Ελλάδος μετά της Κρήτης,
των Κυκλάδων νήσων και των Σποράδων. Όταν το κράτος διενεμήθη μεταξύ Ουάλεντος
και Ουαλεντιανού, εγεννήθη ζήτημα περί του Ιλλυρικού, το οποίον το 379
παρεχωρήθη προς διοίκησιν υπό του Γρατιανού εις τον Θεοδόσιον τον Μέγαν. Μετά
τον θάνατον τούτου ο Στιλίχων ήθελε να κυβερνήση αυτός το Ιλλυρικόν και δι’
αυτό επενέβη εις τα πράγματα της Ανατολής κατά τα πρώτα έτη του Αρκαδίου. Και
πολιτικώς μεν παρέμεινε πλέον το Ιλλυρικόν υπό την διοίκησιν του Βυζαντίου, εις
το οποίον προσετέθη το 437 και το λεγόμενον δυτικόν Ιλλυρικόν με πρωτεύουσα το
Σίρμιον, αλλ’ εξηκολούθησε να εξαρτάται από την εκκλησιαστικήν δικαιοδοσίαν του
Πάπα. …
Αντιπρόσωπος του Πάπα εις το
Ιλλυρικόν ήτο ο επίσκοπος Θεσσαλονίκης, αλλ’ ο Ιουστινιανός ιδρύσας εις την
πατρίδαν του, την περιφέρειαν των σημερινών Σκοπίων, την μητρόπολιν της Πρώτης
Ιουστινιανής περιώρισε προσωρινώς την δικαιοδοσίαν της Θεσσαλονίκης. Η Πρώτης όμως
Ιουστινιανή δεν ήκμασε, διότι αι επιδρομαί των Αβάρων και Σλάβων επέφεραν
καταστροφάς εις το βόρειον Ιλλυρικόν και δεν έχομεν ειδήσεις περί αυτής μετά το
602.
…
… Οι Σλάβοι από του Ηρακλείου
εγκαθίστανται προς νότον του Δουνάβεως, αλλά βέβαια βαθμηδόν και όχι χωρίς
εμπόδια.
Επί Ηρακλείου αναφέρεται και
επίθεσις Σλάβων ή Σλάβων και Αβάρων κατά της Θεσσαλονίκης[ii],
η οποία δεν επέτυχεν, αλλά πάντως συνετέλεσε να φέρη Σλάβους νοτιώτερα και δι’ αυτό
γίνονται επί των διαδόχων του Ηρακλείου εκστρατείαι των αυτοκρατόρων του
Βυζαντίου κατ’ αυτών εις την ανατολικήν Μακεδονίαν. Τα θαύματα του Αγίου
Δημητρίου αναφέρουν[iii] διαφόρους
Σλαβικάς φυλάς εις την Μακεδονίαν. Το γραφέν όμως[iv]
ότι ήδη υπήρχαν «Σκλαβηνίαι» εις την κυρίως Μακεδονίαν δεν είναι ακριβές. Εις
την Ροδόπην και τον άνω Στρυμώνα κατώκησαν πυκνότεροι οι Σλάβοι και αυταί αι
περιφέρειαι ωνομάσθησαν Σκλαβηνίαι.
…
Ο Κώνστας επωθελήθη τας αραβικάς
ανωμαλίας διά να αναλάβη τον αγώνα (568) κατά των Σλάβων, οι οποίοι είχαν
φθάσει μέχρι Μακεδονίας[v].
Αύτη είναι η πρώτη μαρτυρία ασφαλούς εγκαταστάσεως των Σλάβων εις την
Μακεδονίαν.
…
Όπως ο Κώνστας Β΄, ηναγκάσθη να
εκστρατεύση και ο Ιουστινιανός Β΄ κατά των Σλάβων της Μακεδονίας, ίσως κατά το
688, ότε επροχώρησε μέχρι Θεσσαλονίκης[vi],
τότε δ’ άλλους ηχμαλώτισε, άλλους «ομολογία παρέλαβε»[vii]
και μετώκισεν εις το θέμα Οψίκιον της Μικράς Ασίας ήτοι εις την Βιθυνίαν.
…
Το 747 συνέβη φοβερός λοιμός («θανατικόν»
κατά τον Θεοφάνη 1, 429), ο οποίος ηραίωσε τον πληθυσμόν της Κωνσταντινουπόλεως.
…
Εξ αφορμής του λοιμού αναφέρεται
το πρώτον η ασφαλής ύπαρξις Σλάβων εν Ελλάδι υπό του Κωνσταντίνου Πορφυρογεννήτου[viii]:
«εσλαβώθη δε πάσα η χώρα και γεγονε βάρβαρος, ότε ο λοιμικός θάνατος πάσα
εβόσκετο την οικουμένην (=Βυζαντινόν Κράτος), οπηνίκα Κωνσταντίνος, ο της κοπριάς
επώνυμος (=Κοπρώνυμος) τα σκήπτρα των Ρωμαίων διείπε αρχής»
[i]
Κωνσταντίνου Ι. Αμάντου, «Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους», τόμος πρώτος, Σελ. 170-171,
290-291, 325, 334-335, 362-363, εν Αθήναις 1939
[ii]
Tafrali, ενθ’ ανωτ. Σ.
108 και 118. Ίσως εις τας επί Ηρακλείου επιδρομάς αναφέρεται και η ανωτέρω
εικών σ. 274 του Αγίου Δημητρίου. Επίσης σχετική είναι και η εξής επιγραφή του
Αγίου Δημητρίου : «Κτίστας θεωρείς του πανενδόξου δόμου, εκείθεν ένθεν μάρτυρός
Δμητρίου του βαρβάρων κλύδωνα, βαρβάρων στόλον μετατρέποντος και πόλιν
λυτρουμένου»
[iii]
Migne PG. τ. 116 στ. 1325 : «πλήθος
άπειρον … Δρογουβιτών, Σαγουδατών, Βελεγεζητών, Βαϊουνητών, Βερζητών και λοιπών
εθνών».
[iv]
Diehl – Marcais 1, 152.
[v] Θεοφαν 1.347. Jirecek, Gesch. D. Serben, 1, 106. Προς την
εκστρατείαν του Κώνσταντος εσχετίσθη (ΒΖ τ. Ι7 [1908] σ. 380) επιγραφή του
αγίου Δημητρίου περί της οποίας έγινε λόγος ανωτέρω.
[vi]
Προς την εκστρατείαν κατά των Σλάβων και την πιθανήν εις Θεσσαλονίκην είσοδον
του Ιουστινιανού Β΄ αναφέρεται, νομίζω, και η εν CJG αρ. 8642
επιγραφή, η οποία εκεί σχετίζεται υπό του εκδότου προς τον Ιουστινιανόν Α΄: «Ω
μεγαλομάρτυς Δημήτριε, μεσίτευσον προς Θεόν, ίνα τω πιστώ σου δούλω, τω επίγειω
βασιλεί Ρωμαίων Ιουστινιανώ δοίη μοι νικήσαι τους εχθρούς μου και τούτους
υποτάξαι υπό τους πόδας μου»
[vii]
Νικηφ. Ιστορ. Σ. 36 – Πβλ. Θεοφάν. 1, 364.
