Μαρτυρία Νικολάου Μάρκογλου, Αθήνα
Δεν είχε πια γλύκα η ζωή μας στην
πατρίδα μας*. Βρισκόμασταν στο έλεος των Τούρκων. Τα πάντα ήταν στη διάθεσή τους.
…
Μια μέρα του Σεπτεμβρίου του 1922
ο καϊμακάρης κάλεσε τους Έλληνες προύχοντες και τους είπε : «Είναι διαταγή
να φύγετε μέσα σε δυο μέρες από την Τουρκία, είτε δια ξηράς είτε διά θαλάσσης.
Κάντε ό,τι καταλαβαίνετε.»
Τί να κάνουμε μέσα σε δυο μέρες ;
Ό,τι μπορούσαμε να πουλήσουμε από την κινητή περιουσία μας το πουλήσαμε. Σχεδόν
τα χαρίσαμε. Μας έδιναν οι Τούρκοι εξευτελιστικές τιμές. Την εκκλησία την
αφήσαμε έτσι όπως ήταν. Δεν προλάβαμε να πάρουμε τίποτα απ’ αυτήν. Οι Τούρκοι
φώναζαν όλο : «Σταυροζά ταπάν καχρ ολσούν» (Ανάθεμα σ’ αυτούς που
προσκυνούν το σταυρό).
… Φύγαμε σε δυο δόσεις. Στην
πρώτη παρτίδα ήμουνα εγώ. Ήρθε το τούρκικο ατμόπλοιο «Αζακλάρ». … Μπήκαμε στο
πλοίο πεντακόσια εξακόσια άτομα. Κάναμε δυο μέρες ταξίδι, ώσπου να πάμε στην
Κύπρο. …
Το λιμεναρχείο δε μας άφησε να
βγούμε στην Κύπρο. Περιμέναμε στο πλοίο μια βδομάδα έξω από τη Λάρνακα.
Λιμενάρχης ήταν Έλληνας, ο Καρεκλίδης. Οι αγγλικές αρχές της Κύπρου ζητούσαν
για τον καθένα από μας 25 λίρες αγγλικές εγγύηση. Πού να τα βρούμε τα λεφτά
πρόσφυγες άνθρωποι !
Ευτυχώς που βρέθηκε ένας καλός χριστιανός
: Ο μητροπολίτης Κιτίου. Εγγυήθηκε για μας και βγήκαμε χωρίς λεφτά. Ήταν πολύ
πατριώτης ο Κιτίου. Ανέπτυξε εθνική δράση κατά το 1928 για την ανεξαρτησία της Κύπρου.
Γι’ αυτό τον πιάσανε οι Άγγλοι και τον
στείλανε εξορία στους Αγίους Τόπους. Τον βάλανε και έσπαζε πέτρες. Πέθανε
εξόριστος.
…
Στην Κύπρο μείναμε έξι μήνες. Μας
φέρθηκαν πολύ καλά. Μας τάισαν, μας βοήθησαν. Φιλόξενος λαός ! …
Μετά που φύγαμε εμείς για την
Κύπρο, ήρθε αμερικάνικο καταδρομικό και πήρε τους υπόλοιπους δικούς μας. Αυτοί
ήταν περισσότεροι από μάς. Τους πήγε στη Ρόδο. Απ’ εκεί έγινε αχταρμάς
(μεταφορά) σε ελληνικό πλοίο που τους μετέφερε στην Ελλάδα, στις Σπέτσες.
Εδώ οι Παλαιοελλαδίτες, οι
βασιλικοί, δεν μας φέρθηκαν καθόλου καλά. Μας έλεγαν τουρκόσπορους και άλλα
προσβλητικά λόγια. Δε μας χώνευαν, γιατί ήμασταν βενιζελικοί. Κοροϊδεύανε εμάς
που σαν τουρκόφωνοι δυσκολευόμασταν να μιλήσουμε ελληνικά. Δεν κοίταζαν καλύτερα
το Μενίδι και άλλα χωριά της Αττικής που, λίγα βήματα έξω από την Αθήνα,
εξακολουθούν ακόμα να μιλούν αρβανίτικα.
Αθήνα 8.2.1968
__________________________________________
* Η Αλάγια είναι κωμόπολη που βρίσκεται στη βάση μικρής
χερσονήσου στα παράλεια της Μεσογείου σε απόσταση 122 χλμ. ΝΑ της Σπάρτας …
ήταν καϊμακαμλίκι και υπαγόταν στο μουτεσαριφλίκι της Αττάλειας και στο
βαλελίκι του Ικονίου. Εκκλησιαστικά ανήκε στη μητρόπολη Πισιδίας.
Από το βιβλίο «Η Έξοδος», τ. Β΄, σ.σ. 507-509, Μαρτυρίες από τις
επαρχίες της Κεντρικής και Νότιας Μικρασίας, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών,
Ανατύπωση Αθήνα 2004
