Η σημασία της Ελλάδος
στις παραμονές του Ρωσσοτουρκικού
πολέμου του 1877-1878[i]
Οι Ρώσσοι αντιλαμβανόμενοι την
σπουδαιότητα της συμπράξεως των Ελλήνων κατά τον επικείμενον πόλεμον,
εδεικνύοντο καθ’ ημέραν φιλοφρονέστεροι προς την εν Αθήναις κυβέρνησιν και
προσεπάθουν να πείσουν του Έλληνας ότι η Ρωσσία ενδιεφέρετο δι’ αυτούς όσον και
διά τους Σλάβους. Οι Άγγλοι τουναντίον δεν παρέλειψαν να παραστήσουν εις την
Ελληνικήν κυβέρνησιν την υποχρέωσιν, ην είχε να εμποδίση παντί τρόπω τους εν
Τουρκία Έλληνας από του να επαναστατήσουν εναντίον κυριάρχου, μεθ’ ου ο βασιλεύς
Γεώργιος Α΄ διετέλει εν ειρήνη. Ούτως η Ελληνική κυβέρνησις, ευρισκομένη μεταξύ
των παροτρύνσεων αφ΄ ενός της Ρωσσίας και αφετέρου των μέχρις απειλών ενίοτε
εξικνουμένων συμβουλών της Αγγλίας, αμφεταλαντεύετο ως προς την στάσιν, ην
έδει να τηρήση. Οι διασταγμοί της δε
ηύξησαν έτι μάλλον μετά την επίσημον πλέον κήρυξιν του Ρωσσοτουρκιού πολέμου.
Βεβαίως αι ευχαί του έθνους ήσαν εν τω συνόλω υπέρ των ομοδόξων Ρώσσων. Αλλ’ η
κυβέρνησις εδίσταζε να εμπλακή εις πόλεμον λόγω του απειλούμενου κινδύνου να
ίδη τον τουρκικόν στόλον, ισχυρότερον τότε του ελληνικού και διοικούμενον υπό
Άγγλου ναυάρχου διατελούντος εις την υπηρεσίαν του Σουλτάνου, βομβαρδίζοντα τους
λιμένας και τα παράλια της Ελλάδος, κινδύνου εις ον προσετίθετο και ο
προερχόμενος εξ ενδεχόμενης εν τω μέλλοντι υπέρ των Τούρκων ενεργού επεμβάσεως της
Αγγλίας˙ εις όλους ήτο ακόμη ζωηρά η ανάμνησις του Κριμαϊκού πολέμου.
Ο βασιλεύς Γεώργιος Α΄ εθεώρησεν
ότι εις τόσον κρισίμους στιγμάς επεβάλλετο ο σχηματισμός οικουμενικής
κυβερνήσεως, συνεννούσης όλους τους εξέχοντσας πολιτικούς άνδρας της χώρας, και
ούτω την 7 Ιουνίου 1877 ανέλαβε την αρχήν κυβέρνησις με πρόεδρον τον γηραιόν Κανάρην
και με υπουργόν των Εξωτερικών τον Χαρίλαον Τρικούπην.
Το έργον της νέας κυβερνήσεως δεν
ήτο ευχερές. Είχε να αναστυλώση την πίστιν της χώρας από οικονομικής απόψεως
και να ανοίξη εις την Ελλάδα τας μεγάλας χρηματαγοράς του εξωτερικού, εις
τρόπον ώστε να δυνηθή να επιβάλη τον σεβασμόν των δικαίων του έξω των συνόρων
Ελληνισμού διά μιας ενόπλου ουδετερότητος και ενδεχομένου δι’ ενός πολέμου.
Καθ’ ον χρόνον η Αγγλία
εξηκολούθει καταβάλλουσα πάσαν δυνατήν προσπάθειαν, ίνα παραμείνει η Ελλάς
αδρανής, η Ρωσσία, φυσικώ τω λόγω, επεδίωκε να επιτύχη ακριβώς το αντίθετον.
[i]
Μ.Θ. Λάσκαρι, «το Ανατολικόν ζήτημα, 1800-1923», σελ. 289-290, εκδόσεις
Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη 1978
