Τα παραδείγματα που ακολουθούν, το πρώτο από βιβλίο του Καθηγητή Λυκούργου Λιαρόπουλου και το δεύτερο από την νομοθεσία του Σόλωνα [6ος π.Χ. αιώνας] καταδεικνύουν μια διαχρονική πραγματικότητα και τις επιπτώσεις της στο κοινωνικό σύνολο, ανεξάρτητα από χωροχρονικές τοποθετήσεις. Πρόκειται για την «αδηφάγο ιδιωτική πρωτοβουλία» η οποία ανέκαθεν στόχευε και εξακολουθεί να στοχεύει στην ασύνετη συσσώρευση πλούτου και δύναμης, ασύνετη γιατί επιδεικνύει μια προκλητική αδιαφορία για τις πραγματικές ή εικαζόμενες επιπτώσεις των δραστηριοτήτων της σε βάρος των παραγωγικών ιστών, άκριτη γιατί με αυτόν τον τρόπο αυτοϋπονομεύεται, με μαθηματική ακρίβεια και αχαλίνωτη γιατί περιορίζεται καταναγκαστικά μόνο όταν μια ισχυρότερη δύναμη, όπως το κράτος, αντιταχθεί στις ενέργειές της.
Ιωάννης Λιάκουρας
_____________________
Λάτρης ενός ορθολογικού συστήματος κοινωνικών υπηρεσιών ο Λυκούργος Λιαρόπουλος φοβάται πως η παγκοσμιοποίηση θα προσφέρει το κοινωνικό κράτος βορά στην «αδηφάγο ιδιωτική πρωτοβουλία». «Στις δυτικές χώρες» σημειώνει ο καθηγητής Λιαρόπουλος, «συνέπεια (της παγκοσμιοποίησης) είναι η καθήλωση των τιμών και των αμοιβών της εργασίας και η αύξηση των κερδών και των εισοδημάτων από τόκους. Η παγκοσμιοποίηση αποτελεί μείζονα απειλή» ακόμα και «για την (ίδια την κοιτίδα της[1]) Αμερική».
«Το κοινωνικό Κράτος, που αποτελεί και παράδοση, στην Ευρώπη αντέχει ακόμη, χρηματοδοτούμενο από μια πλεονασματική και στιβαρή οικονομία Η κοινωνία θα κρίνει την επιτυχία της Ενωμένης Ευρώπης και όχι η οικονομία και οι υπερεθνικές ελίτ».
Λυκούργος Λιαρόπουλος,
Kαθηγητής των οικονομικών της υγείας, από το 1996 Διευθυντής του Εργαστηρίου Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Νοσηλευτικής.
(από το βιβλίο «Παγκοσμιοποίηση και Κοινωνικό Κράτος: Ευρώπη και Αμερική.», εκδ. Παπαζήσης, 2006).
Σεισάχθεια (σείω + άχθος = αποσείω [σηκώνω] το βάρος)Όταν ο Σόλων[2] εκλέγεται στο αξίωμα του επώνυμου άρχοντα, το 594 π.Χ., ο πλούτος και δύναμη, στην Αθήνα, ανήκαν στους ολίγους (ολιγαρχία). Ο Σόλων εκλέγεται με διευριμένες εξουσίες "διαλλάκτης" και "νομοθέτης" και καλείται να προχωρήσει σε ταξικές και νομοθετικές μεταρρυθμίσεις. Τον καιρό εκείνο η τάξη των Θητών (χαμηλά εισοδήματα) ήταν στο σύνολό της υπερχρεωμένη. Πολλοί από τους πολίτες αυτής της τάξης είχαν υποδουλωθεί, γιατί δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να εξοφλήσουν τα χρέη τους. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις είχαν εξαναγκαστεί να πουλήσουν ως δούλους ακόμα και τα ίδια τα παιδιά τους.
Ο Σόλων, ως υπέρμαχος της κοινωνικής δικαιοσύνης, προσπάθησε να μεταρρυθμίσει το άδικό αυτό σύστημα και να αλλάξει τις, εις βάρος των πολιτών που ανήκαν στις χαμηλές εισοδηματικές τάξεις, ισορροπίες. Απορρίπτοντας σχετικές προτάσεις των συμπολιτών του να κυβερνήσει ως τύραννος, προχωρεί στην θέσπιση του νόμου περί Σεισάχθειας. Η ετυμολογία του όρου αυτού υποδηλώνει την αποτίναξη των βαρών από τους ώμους των χαμηλών εισοδηματικών τάξεων, βαρών που προκαλούσαν πόνο και οδύνη.
Με βάση τη Σεισάχθεια απαλείφθηκαν όλα τα χρέη επί τη βάση συμβολαίων που ως ποινή μη αποπληρωμής προέβλεπαν ενέχυρο σωματικό (δουλεία) ή περιουσιακό. Το σκεπτικό της θέσπισης ενός τέτοιου μέτρου υποστήριζε πως και στην μία (υποδούλωση) αλλά και στην άλλη (απαλλοτρίωση υπέρ των πιστωτών) περίπτωση καταστρεφόταν ο παραγωγικός ιστός της κοινωνίας (χαμηλές εισοδηματικά τάξεις _ γεωργοί, τεχνίτες) Παράλληλα απαγορεύθηκε η σύναψη παρόμοιων μελλοντικών δάνειων καθώς και η δυνατότητα υποδούλωσης ή φυλάκισης του οφειλέτη. Με την κατάργηση των πολυαρίθμων υποθηκών στις κτηματικές περιουσίες, η Αττική απελευθερώνεται από τα παλαιά χρέη.
Όπως ήταν αναμενόμενο η θέσπιση της η Σεισάχθειας προκάλεσε σάλο στην αθηναϊκή κοινωνία. Οι οφειλέτες επωφελήθηκαν της γενικής απαλλαγής, ενώ οι δανειστές (προερχόμενοι κυρίως από τις υψηλές εισοδηματικές τάξεις) ζημιώθηκαν σοβαρά. Οι τελευταίοι αντέδρασαν έντονα κατηγορώντας τον Σόλωνα για εύνοια υπέρ των φίλων και οπαδών του. Σύμφωνα με την κατηγορία αυτή, περί των πλεονεκτημάτων της επερχόμενης Σεισάχθειας είχαν εγκαίρως ενημερωθεί άτομα, κινούμενα στον φιλικό κύκλο του νομοθέτη. Τα άτομα αυτά είχαν φροντίσει να δανειστούν μεγάλα ποσά, υποθηκεύοντας γη που τους ανήκε, με αποτέλεσμα να καταστούν κατά πολύ πλουσιότεροι την επομένη της θέσπισης του νόμου.
____________________
[1] προσθήκη του επιμελητή του άρθρου, Ιωάννη Λιάκουρα
[2] Ο Σόλων (640-560 π.Χ.) γεννήθηκε στην Αθήνα. Πατέρας του ήταν ο Εξεκεστίδης, ο οποίος καταγόταν από το γένος των Μεντιδών, όπου ανήκε και ο τελευταίος βασιλιάς της Αθήνας Κόδρος. H μητέρα του ήταν εξαδέλφη της μητέρας του τύραννου Πεισίστρατου και καταγόταν από το γένος των Νηλειδών.
